"Rodzina Brueghlów" w Muzeum Miejskim Wrocławia /relacja z wystawy/

Wrocławska wystawa „Rodzina Brueghlów”, którą możemy oglądać od 23 lipca 2013 roku w Muzeum Miejskim Wrocławia, prezentuje ponad 121 obrazów i grafik słynnej dynastii malarzy flamandzkich z XVI, XVII i XVIII wieku.

plakat wystawy

Cechą wyróżniającą to malarstwo spośród innych dzieł jest charakterystyczne połączenie duchowości z życiem codziennym. Szczegółowość i niemal dokumentalny styl sprawiają, że dzięki temu możemy poznać obyczajowość tamtych czasów w Niderlandach. Jednocześnie jednak obrazy pełne są tajemniczych szczegółów – ukrytej symboliki, często trudnej dziś do interpretacji.

Pomysłodawcą wystawy w takim – rodzinnym, pokoleniowym - ujęciu  jest kolekcjoner i dyrektor Global Art. Exibitions Inc. – Joseph Guttmann, który prezentował już tę ekspozycję w Izraelu i we Włoszech. Jej cechą charakterystyczną jest fakt, że możemy zobaczyć obrazy pochodzące głównie z prywatnych kolekcji. Wystawa jest częścią międzynarodowej inicjatywy, której podmiotami są: Galeria Miejska we Wrocławiu, Stowarzyszenie Art. For Public z Pragi oraz Fundacja Galerii Miejskiej we Wrocławiu.

Takiej ekspozycji jeszcze we Wrocławiu nie było! Dodajmy, że również na świecie, ponieważ poprzednie wystawy rodziny Breughlów były skromniejsze.

Co możemy zatem zobaczyć? Otóż ekspozycja zawiera dzieła rodziny Breughlów, począwszy od Pietera Brueghla Starszego, a na Abrahamie Brueghlu kończąc. Na wystawie zaprezentowano także obraz Hieronima Boscha, zatytułowany „Siedem grzechów głównych”, aby pokazać mistrza Pietera Brueghla Starszego, który tworzył swoje dzieła będąc pod niewątpliwym urokiem fantastycznych, tajemniczych i moralizujących wizji Boscha. W centrum obrazu przedstawił on wnętrze kuli ziemskiej, gdzie rozgrywają się  sceny obrazujące siedem grzechów głównych. U góry obrazu widoczny jest Chrystus Ukrzyżowany w otoczeniu aniołów, u dołu zaś widoczne jest piekło. Tak więc człowiek został zbawiony i znajduje się przed wyborem między dobrem a złem. Nie ma wątpliwości, co czeka grzeszników popełniających grzechy pychy, chciwości, nieumiarkowania, zazdrości, nieczystości, gniewu i lenistwa.

Joachim Patinir, Św. Hieronim w skalistym krajobrazie, fot. Muzeum Miejskie

Wśród dzieł Pietera Brueghla Starszego warto zwrócić uwagę na „Zimowy krajobraz z pułapką na ptaki”, który przedstawia ślizgających się po zamarzniętej rzece ludzi oraz tytułową pułapkę na ptaki. Wielkość ptactwa, zbliżona do sylwetek ludzkich, każe interpretować tę scenę jako ostrzeżenie wobec niebezpieczeństwa. Ludzie zastawiają pułapki na ptaki, ale sami również ponoszą ryzyko nagłej śmierci. Obok obrazu Pietera  wisi jego wersja, którą namalował Jan Brueghel Młodszy (wnuk), taki był bowiem zwyczaj, że pewne tematy powielano.

Wśród prezentowanych płócien zwraca uwagę niewielki rozmiarami , okrągły w swym kształcie obraz namalowany przez Pietera Brueghla Młodszego – „Pochlebcy”. Nawiązuje on do słynnego obrazu protoplasty rodu – „Niderlandzkie przysłowia”. Napis na ramach brzmi: "Jestem otoczony wieloma ludźmi, ponieważ mam dużo pieniędzy w moim rękawie”. Obraz wypełnia ubrana do pasa w czerwony strój postać mężczyzny, który sypie pieniądze z rękawa, a w miejscu gdzie znajdują się tzw. cztery litery, ma otwór, do którego włażą tytułowi pochlebcy. Metafora udosłowiona.

Pochlebcy, fot. Muzeum Miejskie

Na wystawie zobaczymy także liczne alegorie, m.in. „Alegorię czterech żywiołów”, namalowaną przez Jana Breughla Młodszego we współpracy z Hendrickiem van Balenem. Tego rodzaju współpraca była powszechną praktyką artystów flamandzkich. Obraz przedstawia cztery boginie w lesie, otoczone kwiatami, owocami, ptakami, fragmentami zbroi. Reprezentują one: ogień (Westa), wodę (Amfitryta), powietrze (Urania) i ziemię (Ceres). Każda bogini znajduje się w otoczeniu charakterystycznych przedmiotów. Ceres np. opiera się na rogu obfitości, otaczają ją owoce i warzywa, na ziemi zaś leży rozłupany granat – symbol płodności ziemi.

Jan Brueghel Młodszy i Frans Francken Młodszy, Madonna z Dzieciątkiem i aniołami w girlandzie kwiatów,
fot. Muzeum Miejskie

Wśród obrazów rodziny Breughlów znajduje się spora kolekcja dzieł o charakterze religijnych, często w otoczeniu kwiatów. Wśród nich – „Madonna z Dzieciątkiem i aniołami w girlandzie kwiatów”, namalowany przez Jana Brueghla Młodszego i Fransa Franckena Młodszego. Postać Madonny z Dzieciątkiem i aniołami nad Nią została ujęta w typowo manierystycznym stylu, natomiast ciekawostką jest ujęcie postaci w girlandzie kwiatów przeplecionych przez otwory kamiennych kartuszy, wplątane w gałęzie (często bluszcz).

Ambrosius Brueghel, Bukiet w szklanym wazonie

Wiele obrazów przedstawia tzw. martwe natury, głównie z kwiatami. Należy do nich „Monumentalna martwa natura z kwiatami w rzeźbionej wazie” Jana Brueghla Młodszego. Dzieło powstawało bardzo wolno, ponieważ malarz z pietyzmem odtwarzał gatunki kwiatów kwitnące w różnych porach roku. Kompozycja zawiera ponad 70 gatunków różnych kwiatów, co daje wyobrażenie, jak wyglądała praca malarza.

Wystawa potrwa do 30 września i z całą pewnością będzie wydarzeniem, jak niegdyś ekspozycja prac Salvadora Dali.

"Rodzina Brueghlów" - Pułapka na ptaki

Artykuł ukazał się w lipcu 2013 roku na portalu PIK Wrocław.