Maria Hirszbein – jedna z najważniejszych polskich producentek filmowych

Bohaterką programu filmowego Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego w ramach jubileuszowego 15. Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera będzie Maria Hirszbein – jedna z pierwszych kobiet, która w polskim kinie przedwojennym zajmowała się produkcją filmową. Przegląd odbędzie się od 25 do 30 sierpnia w kinie Iluzjon.

Maria Hirszbein – producentka filmowa

Maria Hirszbein urodziła się 5 marca 1889 roku w Zgierzu. Ukończyła Akademię Handlową w Berlinie. W 1924 roku rozpoczęła pracę w wytwórni Leo-Forbert, która produkowała filmy fabularne i dokumentalne w języku jidysz. Dwa lata później wykupiła udziały wytwórni i zmieniła jej nazwę na Leo-Film. Początkowo głównym reżyserem produkowanych przez Leo-Film obrazów był Henryk Szaro, a później Juliusz Gardan. W roku 1932 odniosła wielki sukces, produkując  „Legion ulicy”. Aleksandra Forda. Opowieść o  życiu warszawskich gazeciarzy uznana została za najlepszy film roku i do dziś uchodzi za jedno z arcydzieł kina przedwojennego. Niestety, do dnia dzisiejszego nie zachował się nawet we fragmencie.

W tym samym, 1932 roku, wspólnikiem Marii Hirszbein został architekt i scenograf Bolesław Land. Przez trzy lata to on miał decydujący wpływ na działalność wytwórni. Dopiero po jego śmierci w roku 1936 Hirszbein ponownie przejęła kontrolę nad Leo-Film. Po wyprodukowaniu komedii „Papa się żeni” Michała Waszyńskiego wróciła do współpracy z Henrykiem Szaro.

Maria Hirszbein, FOTOTEKA

Maria Hirszbein należała też do założycieli i działaczy Polskiego Związku Producentów Filmowych, a także była członkiem władz Polskiego Związku Przemysłowców Filmowych. Zmarła w czasie II wojny światowej. Okoliczności jej śmierci nie są jasne – zginęła we wrześniu 1939 roku podczas oblężenia Warszawy albo – jak głosi inna wersja – została zamordowana w roku 1942 podczas likwidacji warszawskiego getta.

Maria Hirszbein była jedną z nielicznych kobiet, które w polskim kinie przedwojennym zajmowała się produkcją filmową. Zależało jej, by każde nowe dzieło Leo-Filmu wnosiło do kinematografii coś nowego. Nie bała się ryzyka, podejmowała nowe tematy (np. „Zew morza” – pierwszy polski film morski, „Legion ulicy” – pierwszy polski film podejmujący problematykę społeczną), stawiała na debiutantów. To w jej wytwórni zaczynali karierę reżyserzy Henryk Szaro i Juliusz Gardan oraz aktorzy Nora Ney, Franciszek Brodniewicz, Tola Mankiewiczówna, Helena Grossówna, Tadeusz Fijewski. W opinii tych, którzy z nią pracowali nazwisko Marii Hirszbein powinno figurować na czołowych kartach złotej księgi filmu polskiego.

O przeglądzie

Przegląd obejmie pięć spośród wyprodukowanych przez Marię Hirszbein filmów. Pokazom towarzyszyć będą prelekcje. Z wyjątkiem zrekonstruowanego cyfrowo „Zewu morza” filmy prezentowane będą na taśmach 35 mm.

Zew morza w reż Henryka Szaro

I to właśnie „Zewem morza” Henryka Szaro, pierwszym filmem w historii polskiego kina, którego akcja częściowo zaczyna się na morzu, rozpoczniemy przegląd. Seans poprzedzi rozmowa poświęcona Marii Hirszbein i sytuacji kobiet w międzywojennym przemyśle filmowym, którą poprowadzi dr hab. Monika Talarczyk. Udział w spotkaniu udział wezmą udział dr hab. Małgorzata Radkiewicz oraz Michał Pieńkowski. Kolejną produkcją w przeglądzie będzie „Policmajster Tagiejew” Juliusza Gardana, która przyniosła Leo-Film sukces kasowy, a reżyserowi zasłużone pochwały. Dramat oparty na powieści Gabrieli Zapolskiej porusza problem prześladowania Polaków w jednym z miasteczek pod zaborem rosyjskim. Pokazowi towarzyszyć będzie  muzyka na żywo w wykonaniu Michała Załęskiego z zespołu Jazzpospolita.

Następnie zmienimy klimat na komediowy. Scenarzystą pierwszej komedii – „10% dla mnie” – był współwłaściciel Leo-Film Bolesław Land. Władysław Brun z miesięcznika „Kino”, tak pisał o filmie Gardana: (…) góruje bezsprzecznie nad swojemi poprzednikami „krajowego wyrobu” – odrobiną inteligencji, której nigdy zadużo, a zawsze zamało było w polskich filmach. „Papa się żeni” Michała Waszyńskiego to zabawna komedia omyłek rozgrywająca się w świecie artystycznych elit. Według recenzji z „Kuriera Warszawskiego”: „Farsa tryska humorem. Oczywiście tym beztroskim i bezpretensjonalnym humorem”.

Dwa ostatnie filmy w przeglądzie wyszły spod ręki Henryka Szaro. „Kłamstwo Krystyny” to typowy dla tego okresu melodramat o tematyce społeczno-obyczajowej, na motywach powieście Stefana Kiedrzyńskiego. Ona jest skromną urzędniczką, on zamożnym inżynierem – zakochują się w sobie, ale ich miłość napotyka na przeszkody.

Kłamstwo Krystyny

„Ślubowanie” to dźwiękowy remake w języku jidysz filmu Zygmunta Turkowa z 1924 roku. W domu sławnego cadyka dwaj przyjaciele ślubują, że jeśli ich dzieci będą odmiennych płci, to połączą je węzłem małżeńskim. Kiedy jednak kilkanaście lat później Rachela i Jakub spotkają się i pokochają, na drodze ich szczęścia nieoczekiwanie staną ojcowie…

Festiwal Warszawa Singera

Jubileuszowa, 15. odsłona Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera będzie odbywać się od 25 sierpnia do 2 września. Wyjątkowo bogata, pełna gwiazd oraz młodych wykonawców: 9 dni kulturalnej fety, ponad 200 wydarzeń,  250 artystów z Polski i różnych części świata. Wielość gatunków muzycznych i teatralnych, przemieszanie stylów i trendów – a wszystko inspirowane kulturą żydowską, zarówno tradycyjną, jak i współczesną. Festiwal Warszawa Singera to już renomowana marka i kulturalna wizytówka Warszawy. Co roku, na przełomie sierpnia i września okolice Placu Grzybowskiego, Synagogi i ul. Próżnej stają się epicentrum wydarzeń festiwalowych. Ale festiwalowa fala zaleje także inne części Warszawy: teatry, sale koncertowe, centra muzyczne, klubokawiarnie, plenery – od Pragi po Wolę – wypełnią koncerty, spektakle, projekcje filmowe, warsztaty tańca, spacery, spotkania literackie. To wielodniowe, kulturalne święto stolicy, w którym każdy znajdzie coś interesującego. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny po raz kolejny jest partnerem festiwalu.

informacja prasowa