W roku 2020 ‒ mimo utrudnionego funkcjonowania wystawienniczego i bezpośredniego udostępniania widzom kolekcji ‒ Muzeum Narodowe w Gdańsku wzbogaciło swoje zbiory o trzydzieści pięć prac dziesięciu znaczących fotografek polskich.
Dzięki dotacji pozyskanej w ministerialnym programie Narodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego można było zakupić prace artystek reprezentatywnych dla polskiej fotografii XX wieku, a dotąd nieobecnych lub niewystarczająco reprezentowanych w zbiorach Działu Fotografii. Skupienie na medium fotografii jako jednej z najdynamiczniejszych gałęzi sztuki XX wieku, której historia i rozwój wpływają na współczesną kulturę oraz zmiany społeczne, jest celowe. Podobnie jak celowa jest próba zdefiniowania twórczości fotografek ‒ dokumentalistek i kreatorek ‒ których aktywność pozostała zbyt mało doceniona przez historię sztuki minionego wieku. Wśród zakupionych prac znalazły się dzieła artystek działających lokalnie i tworzących środowisko Trójmiasta, jak i tych o bardziej globalnej proweniencji i międzynarodowej rozpoznawalności.
 |
| Prace Z. Chomętowskiej |
Pojawienie się nowych prac w kolekcji daje okazję do przypomnienia wielkich zasług fotografek dla kultury polskiej, budujących archiwa świata, który już przeminął. Warto tu wymienić fotografie poleskich kobiet z lat 30. autorstwa Zofii Chomętowskiej (1902‒1991), zapis powojennych realiów, w tym budowania nowego życia społecznego Gdańska w pracach Bolesławy Zdanowskiej(1908‒1981) czy ogląd świata i zmian (tez obyczajowych), jakie w nim następowały, w paryskich i bałkańskich fotografiach Krystyny Łyczywek (ur. 1920). Wśród zakupionych dzieł nie zabrakło reprezentacji antropologicznego dzieła Zofii Rydet (1911‒1997) pod tytułem "Zapis socjologiczny". Istotne było także pozyskanie dzieł włączających medium fotografii w konceptualne działania performerskie schyłku lat 60. i 70. z wykorzystaniem własnego ciała, jak w pracach Ewy Partum (ur. 1945) i Teresy Tyszkiewicz (1953‒2020). Kolekcja została wzbogacona również o prace wynikające z badań nad sztuką kontekstualną, jak u Jolanty Marcolli (ur. 1950), i semantyką obrazu w pracach Anny Kutery (ur. 1952). Nie zabrakło także odniesień do malarstwa i literatury w fotomontażach Krystyny Andryszkiewicz (ur. 1955) oraz poszukiwania tożsamości kobiecej w relacji z mężczyzną, czego dotyczą prace Teresy Gierzyńskiej (ur. 1947).
 |
| Prace Zofii Rydet |
Większość zakupionych prac to odbitki autorskie tzw. vintage, niektóre wyprodukowane współcześnie, odtworzone przez autorki, w jednym wypadku przedmiotem zakupu są reprinty wykonane z negatywów fundacji upoważnionej do reprezentacji nieżyjącej już artystki. Największą wartość posiadają prace vintage, wykonane przez autorki w zaciszu własnej ciemni w tradycyjnej metodzie analogowej tworzenia powiększenia, czyli odbitki fotograficznej. Jednak nie zawsze prace z negatywów były powiększane na papierze tuż po ich realizacji. Czasem jedyną możliwą reprezentacją jest reprint lub cyfrowy wydruk.
Zróżnicowane tematycznie dzieła wypełniają luki w posiadanej dotąd kolekcji, dzięki czemu muzeum ma nowe możliwości prowadzenia programów badawczych, projektów edukacyjnych i nawiązania współpracy międzyinstytucjonalnej. Prace te są także przyczynkiem do badania nad żeńską perspektywą zapisywania obrazu świata i użycia fotografii jako narzędzia jego poznania. Poszerzenie kolekcji jest nawiązaniem do realizowanego w latach 2012‒2015 projektu Nowe Otwarcie, zakładającego wzbogacenie kolekcji o dzieła o tematyce powojennej zmiany społeczeństwa, transformacji systemowej, kształtowania się tożsamości i nowych ról społecznych, eksperymentu artystycznego, poszerzania medium fotografii, oderwania od piktorializmu na rzecz dokumentalizmu itd. Nieprzypadkowy wybór autorek podyktowała chęć większego skontekstowania prac w kolekcjach Działu Fotografii i rozwijania badań nad sztuką kobiet. I tak na przykład Zofia Chomętowska, artystka tworząca na dawnych Kresach Rzeczpospolitej, dotąd nie była reprezentowana w zbiorach. Z kolei Krystyna Andryszkiewicz przez kilka lat prowadziła Gdańską Galerię Fotografii – wspaniałe źródło zasobów muzealnego Działu Fotografii, ale jej prac także w naszym zbiorze brakowało. Prace Ewy Partum, Anny Kutery, Jolanty Marcolli, artystek koncentrujących się na tożsamości i konstruowaniu ról społecznych, wspaniale uzupełniają przykłady amerykańskie, bałkańskie i niemieckie w naszych zbiorach.
 |
| Prace Anny Kutery |
Konsekwentnie poszerzana kolekcja sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku pozwala na coraz lepsze udokumentowanie zjawisk i zaznaczenie wpływu lokalnych artystów i artystek na tworzenie polskiego dziedzictwa kulturowego.
Lista prac zakupionych w ramach zadania:
Zofia Chomętowska
 |
| Podróż Zofii Chomętowskiej po Europie. Fotografka (za kierownicą) podczas parodniowej wycieczki brzegami Dunaju z Marie (Merina) Klopf, 1929. Fot. Zofia Chomętowska, FAF © Fundacja Archeologia Fotografii/Chomętowscy |
Poleska wdowa [Portret starszej kobiety], Polesie, lata 30. XX w., odbitka barytowa, 30 x 40 cm, edycja 1/5
Praczka, Polesie, lata 30. XX w., 30 x 40 cm, odbitka barytowa, edycja 1/5
Portret ze strzelbą [Zofia Chomętowska], Polesie, lata 30. XX w., 30 x 40 cm, odbitka barytowa, edycja 1/5
Bolesława Zdanowska (Warszawa 1908‒1982 Gdynia)
 |
| Bolesława Zdanowska, fot. Google Art |
Wesoła zabawa, urwisy, 1960, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 40 x 47cm, pieczątka autorska na odwrociu
Targ jabłuszek, 1960, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 41 x 49cm, pieczątka autorska na odwrociu
Gdańsk ulica Długa, 1960, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 50 x 40,5 cm, pieczątka autorska na odwrociu
Gdańskie podwórko, 1957, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 40 x 50 cm, pieczątka autorska na odwrociu
Zapatrzenie, 1957, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 50 x 37cm, pieczątka autorska na odwrociu
Krystyna Łyczywek (ur. 1920 Poznań)
 |
| Ewa Łyczywek, Copyright: Ewa Lyczywek |
Zuzanna i starcy [Na wystawie], 1964, odbitka vintage żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 40 x 30 cm
Paryżanki, 1961, odbitka vintage żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 40 x 46 cm, oprawione na kartonie
Pocałunek, lata 60., odbitka vintage żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 50,5 x 34,5 cm, na odwrociu pieczątka autorska
Dzieci w Jugosławii, 1972, dyptyk, odbitki vintage żelatynowo-srebrowe, papier barytowy, 40 x 30 cm każda, oprawione na kartonie
Zofia Rydet (Stanisławów 1911–1997 Gliwice)
 |
| Zofia Rydet, autoportret, fot. Wikipedia |
Z cyklu Zapis socjologiczny (1978–1990), odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 18 x 24 cm, pieczęć autorska na odwrociu, nr kat. zr_20_008_14
Z cyklu Zapis socjologiczny (1978–1990), 1980, odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 18 x 24 cm, pieczęć autorska na odwrociu, nr kat. zr_21_004_28
Z cyklu Zapis socjologiczny (1978–1990), odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 18 x 24 cm, pieczęć autorska na odwrociu, nr kat zr_21_008_03
Z cyklu Zapis socjologiczny (1978–1990), odbitka żelatynowo-srebrowa, papier barytowy, 18 x 24 cm, pieczęć autorska na odwrociu, nr kat. zr_21_006_33
Ewa Partum (ur. 1945 Grodzisk Mazowiecki)
 |
| Ewa Partum, fot. Wikipedia |
Obecność, 1965, fotografia czarno-biała na dibondzie, odbitka 2006, 50 x 70 cm, oprawiona w ramy
Nieobecność, 1965, fotografia czarno-biała na dibondzie, odbitka 2006, 50 x 70 cm, oprawiona w ramy
Teresa Tyszkiewicz (Ciechanów 1953–2020 Paryż)
 |
| Teresa Tyszkiewicz, fot. Wikipedia |
WATA 1 (COTTON 1) (Oddech), 1981, odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print, papier barytowy, 13 x 12,8 cm, sygnowane i datowane ołówkiem na odwrociu
WATA 5 (COTTON 5) (Oddech), 1981, odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print, papier barytowy, 13 x 12,8 cm, sygnowane i datowane ołówkiem na odwrociu
Jolanta Marcolla (ur. 1950 Krosno Odrzańskie)
Small curls, 1975, fotografia czarno-biała, odbitka współczesna na papierze barytowym, 50 x 40 cm, edycja 3/3 + 2AP
Krystyna Andryszkiewicz (ur. 1955 Gdańsk)
 |
| FOT-@Krystyna-Andryszkiewicz |
Zatruta studnia..., z cyklu Wnętrze z uwięzioną (1979‒1983), 1982, odbitka vintage, 36,5 x 26 cm, wersja czarno-biała
Dalmatyńczyki..., z cyklu Wnętrze z uwięzioną (1979‒1983), odbitka vintage, 39 x 44 cm, wersja czarno-biała
Anna Kutera (ur. 1952 Zgorzelec)
 |
| Anna Kutera, fot. Muzeum Sztuki Nowoczesnej |
Układ Morfologiczny, 1975, 10 fotografii czarno-białych, odbitki współczesne, wydruk pigmentowy na papierze archiwalnym, 30 x 40 cm każda, sygnowane, z pierwszą i drugą edycją egzemplarzy autorskich
Teresa Gierzyńska (ur. w 1947 roku w Rypinie)
 |
| Teresa Gierzyńska | Forgotten Heritage |
Pieszczotki XII, z cyklu O niej, 1981, fotografia czarno-biała, odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print, unikat 19,5 x 29 cm, papier barytowy na kartonie, sygnowany ołówkiem
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
Kuratorka projektu: Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
informacja prasowa
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz