Kilka wieków rappresentazioni musicali w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich - wystawa

Do 6 listopada w Bibliotece Książąt Czartoryskich (oddział Muzeum Narodowego w Krakowie) możemy oglądać obiekty związane z kulturą muzyczną: libretta dramma per musica oraz programy, sumariusze szczególnie popularnych dworskich widowisk baletowych, a także afisze teatralne z lat 70. wieku XIX. Wystawa pt. „Kilka wieków rappresentazioni musicali w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich” opowiada o operze, czyli o gatunku muzycznym, który od zarania łączył w sobie wiele form artystycznych – słowo, muzykę, obraz i taniec.

Jeden z włoskich kompozytorów Marco da Gagliano, w Przedmowie do swojej pierwszej opery "Dafne" z 1608 roku, nazwał takie dzieło „spektaklem godnym książąt”. W XIX wieku niemiecki filozof Arthur Schopenhauer powiedział, że opera to „niemuzykalny wynalazek dla niemuzykalnych”. Różnorodność opinii nie zmienia faktu, że teatr operowy cieszył się od początku wielką popularnością. W Polsce, widowiska muzyczne, w których słowo wypowiedziane recytacją muzyczną w scenerii teatralnej, pełnej iluzyjnych pomysłów, zagościły na dobre za sprawą króla Władysława IV. To na dworze tego władcy, począwszy od 1635 roku, wystawiano pierwsze rappresentazioni musicali wprowadzające widzów w świat opery barokowej. Władysław IV, jeszcze jako królewicz, miał okazję zachwycać się nimi w czasie swoich podróży po Europie. To, co zachowało się do dzisiaj, to głównie libretta dramma per musica oraz programy, sumariusze szczególnie popularnych dworskich widowisk baletowych.

Okładka opery S. Moniuszki "Krakowiacy i górale"

Powszechna historia kultury muzycznej ukazuje jak odmienną postać przyjmowała opera w różnych krajach i ośrodkach. Wybrane na tę wystawę libretta i partytury z okresu trzech stuleci, pokazują, w jakich kontekstach treściowo-językowych pojawia się słowo „opera”. Używane są nazwy typu: dramma per musica, dramma musicale, dramma giocoso, tragedie lyrique, tragédie mise en musique, opéra-comique, opera w muzyce, komedioopera, obrazy muzyczne z chórami, zabawka dramatyczna ze śpiewami, opereta, opera narodowa, opera romantyczna, itp. Niezależnie od umiejętności i przestrzegania kanonu sztuki operowej, twórcy w tego rodzaju widowiskach wykorzystywali bardzo rozmaite teksty słowne i środki muzyczne. 

Na przełomie wieków XVIII i XIX, szczególnie w polskiej kulturze, z racji sytuacji społeczno-politycznej, chętnie sięgano do narodowych tematów, ukazując bohaterów i zasłużonych Polaków. Ilustracje na prezentowanych partyturach przypominają, że świat opery nie istniał bez teatralnej dekoracji, bez architektonicznej przestrzeni, oprawy scenicznej.

Wystawa, na którą serdecznie zapraszamy, jest też okazją do przypomnienia twórców librett, kompozytorów, aktorów i śpiewaków, dzisiaj może zapomnianych. Afisze teatralne z lat 70-tych wieku XIX przypominają repertuar muzyczno-sceniczny teatru krakowskiego.

Autor: Małgorzata Kumala

informacja prasowa