PASZPORTY POLITYKI WRĘCZONE PO RAZ 25!

9 stycznia 2018 roku w Teatrze Wielkim Operze Narodowej w Warszawie po raz 25. wręczono młodym twórcom PASZPORTY POLITYKI.

logotyp

To już 25 lat

Inicjatorem nagrody był ZDZISŁAW PIETRASIK - wybitny dziennikarz, publicysta, krytyk filmowy i teatralny, wieloletni szef redakcji kulturalnej w tygodniku POLITYKA. Idea wykreowania nowej nagrody była prosta:

„nieuleganie modom i środowiskowym naciskom, uważnego wysupływania najbardziej wartościowych dokonań, ale i z przekonania, że młoda kultura jest dobrem, które należy wspierać i promować”. 

Autor pomysłu zaprosił do współpracy całe środowisko krytyki polskiej sztuki. Zaproponował także dwuetapowy wybór wyróżniających się artystów i kategorie, do których byli zgłaszani nominowani. Przez ćwierć wieku wprowadzono kilka zmian proceduralnych oraz dostosowano nazwy kategorii do nowych, dynamicznie rozwijających się kierunków i trendów w sztuce. Aby podkreślić kreatywność twórców i tendencje zmian w sztuce zastąpiono kategorie PLASTYKA - SZTUKAMI WIZUALNYMI (2003 r.), ROCK-POP-ESTRADA - MUZYKĄ POPULARNĄ, a MUZYKĘ przypisano do kategorii MUZYKA POWAŻNA (2006 r.). Powołano też nową kategorię KULTURA CYFROWA (2016), która obejmuje wszelkie formy kultury, gdzie wyjściową formą jest kod programowania, ze szczególnym uwzględnieniem gier wideo na komputery, konsole i urządzenia przenośne, różnego rodzaju aplikacji, różnorodnych form internetowych, VR i filmów interaktywnych. Od 2002 roku wręczany jest KREATOR KULTURY – nagroda ta nie podlega nominacjom i jest przyznawana wybitnym osobistościom polskiej kultury, których praca miała wpływ na rozwój i popularyzację polskiej kultury. W 2014 roku wręczono nagrodą wyjątkową i jak dotąd przyznaną tylko raz, była to NAGRODA SPECJALNA, którą kapituła uhonorowała Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Przez 25 lat istnienia nagrody Kapituła PASZPORTÓW POLITYKI nagrodziła 147 laureatów w tym 187 artystów i twórców (licząc zespoły) oraz wyróżniła 20 Kreatorów Kultury. Dwa razy przyznano nagrody ex aequo – w 2009 r. w kategorii film PASZPORTY otrzymali Xawery Żuławski i Borys Lankosz, a w 2011 w kategorii muzyka popularna nagroda przypadła Julii Marcell i Maciejowi Szajkowskiemu. Ćwierć wieku to również obraz pokoleniowy artystów i twórców. Wielu nagrodzonych w latach 90-tych są dzisiaj uznanymi twórcami, którzy wychowali nowe pokolenie artystów nagrodzonych PASZPORTAMI POLITYKI już w XXI wieku. I tak w 1995 roku w kategorii muzyka wyróżniono Wojciecha Waglewskiego, a w 2006 nagrodę przyznano Bartoszowi i Piotrowi Waglewskim – Fisz i Emade, kolejny laureat z 95-ego w kategorii film to Marcel Łoziński, którego syn Mikołaj Łoziński otrzymał PASZPORT POLITYKI w 2011 roku, w 1999 r. w kategorii plastyka laureatem był Leon Tarasewicz, a w 2015 tę prestiżową nagrodę w kategorii sztuki wizualne dostał jego uczeń Tymek Borowski. PASZPORTY POLITYKI są dzisiaj jedną z najważniejszych nagród w świecie kultury i cieszy się ogromnym prestiżem w środowiskach twórczych. Nikt z dziennikarzy POLITYKI nie spodziewał się 25 lat temu, że „luźno rzucony pomysł w korytarzu redakcyjnym” przemieni się w tak ważne i znaczące wydarzenie dla polskiej kultury. Pierwsze PASZPORTY POLITYKI wręczano w skromnej sali konferencyjnej, w kameralnym gronie dziennikarzy tygodnika i laureatów. Co zostało udokumentowane na czarno-białych jeszcze fotografiach. 25. edycja wręczenia PASZPORTÓW POLITYKI odbyła się na scenie Teatru Wielkiego Opery Narodowej.

PASZPORTY 2018

W 2018 roku na 25. Gali wręczenia PASZPORTÓW POLITYKI nagrody zostaną przyznane w następujących kategoriach: FILM, TEATR, SZTUKI WIZUALNE, LITERATURA, MUZYKA POWAŻNA, MUZYKA POPULARNA, KULTURA CYFROWA. Laureat w poszczególnych kategoriach będzie wybrany spośród trzech nominacji.

FILM - JAGODA SZELC

W kategorii FILM nagrodę odebrała Jagoda Szelc - za niezależność, świeżość spojrzenia, artystyczną konsekwencję i wyjątkowo oryginalny sposób ukazania świata na krawędzi w filmie „Wieża. Jasny dzień”.

Jagoda Szelc, foto © POLITYKA / Leszek Zych

Reżyserka i scenarzystka (ur. 1984 r.). Ukończyła grafikę na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu i Wydział Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi. Jest autorką 10 krótkometrażowych etiud fabularnych i dokumentalnych, m.in. o imigrantkach, żałobie po stracie bliskiej osoby czy dorastaniu, w których dała się poznać jako dojrzała artystka. Lubi eksperymentować, ma też świadomość tego, co dzieje się we współczesnym kinie światowym. Widać, że uczy się od najlepszych: Lanthimosa, Polańskiego, von Triera. Kręcona w Bystrzycy Kłodzkiej na Dolnym Śląsku „Wieża. Jasny dzień”, jej pełnometrażowy debiut fabularny, wyrasta z kina gatunkowego. Szelc ma już pomysł na kolejny autorski film, także z pogranicza gatunków, o intrygującym tytule „Delikatny balans terroru”. Scenariusz do niego otrzymał II Nagrodę Mazowieckiego Konkursu Scenariuszowego „Script Wars”.

LITERATURA - MARCIN WICHA

Laureatem w dziedzinie literatury został Marcin Wicha - za oszczędność języka i bogactwo książki, która mówi o rzeczach najważniejszych: o żałobie, rodzinie, o Polsce, i przede wszystkim o słowach i milczeniu.

Marcin Wicha, foto © POLITYKA / Leszek Zych

Urodził się w 1972 r. w Warszawie, jest grafikiem, współwłaścicielem firmy projektowej Frycz i Wicha. Projektuje okładki książek i czasopism (np. „Literatury na Świecie”), plakaty, znaki graficzne. Przez kilka lat publikował cotygodniowe komentarze rysunkowe w „Tygodniku Powszechnym”. Pisuje artykuły i współpracuje z czasopismami, a dzieci i rodzice mogą go znać jako autora słynnej Klary z książek „Klara. Proszę tego nie czytać” i „Klara. Słowo na Szy”. W tej ostatniej książce pada fundamentalna kwestia: „Czwarta klasa. Żarty się skończyły”. Dla dzieci napisał jeszcze książkę „Łysol i strusia” i kontynuację przygód Bolka i Lolka. Pierwsza jego książka dla dorosłych to „Jak przestałem kochać design” (2015 r.) , w której połączył opowieść autobiograficzną o dorastaniu w domu architekta, w którym toczy się wojna z PRL-owską brzydotą, z opowieścią o estetycznym przemianach w Polsce ostatnich 40 lat. Za napisaną w 2017 książka „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” (Wydawnictwo Karakter) otrzymał nominację do PASZPORTÓW POLITYKI.

TEATR - MICHAŁ BORCZUCH

Michał Borczuch otrzymał nagrodę w dziedzinie TEATRU - za teatr oryginalny i poruszający. Pełen empatii, a jednocześnie uważnie i nie bez ironii analizujący tworzenie się i działanie naszego ego, mechanizmy pracy pamięci oraz rolę sztuki w życiu.

Michał Borczuch, foto © POLITYKA / Leszek Zych

Urodził się w 1979 r. w Krakowie, reżyser, absolwent Wydziału Grafiki ASP w Krakowie i Wydziału Reżyserii krakowskiej PWST. Wyróżniany jako nominowany do Paszportów Polityki w latach 2009, 2012, 2013 i 2017. W tworzonych spektaklach przygląda się swojemu pokoleniu, bierze pod lupę okres dzieciństwa, zgłębia temat niedojrzałości, bada moment kształtowania się tożsamości. O jednym z jego pierwszych przedstawień, „Wielkim człowieku do małych interesów” Fredry (Stary Teatr w Krakowie, 2005 r.), Łukasz Drewniak pisał, że to „jam” na temat prowincjonalnej nudy dorastania”. Jego teatr ewoluuje, ale wciąż, jak pisał Grzegorz Niziołek, „broni pozycji słabych bohaterów, niepokoi podskórną emocjonalnością przekazu. Efekt wieloznaczności, jaki uzyskuje w pracy z aktorami i obrazem scenicznym, nie ma sobie równych (...)”. Najnowsze realizacje Borczucha „Wszystko o mojej matce” (Łaźnia Nowa w Krakowie) był wielokrotnie nagradzany na festiwalach teatralnych. Inne cenione obrazy sceniczne Michała Borczucha to: „Zew Cthulhu” z Nowego Teatru w Warszawie oparty na motywach prozy Lovecrafta i aktorskich improwizacjach oraz „Moja walka” z TR Warszawa - adaptacja sześciotomowej powieści autobiograficznej Karla Ove Knausgårda.

SZTUKI WIZUALNE - NORMAN LETO

W dziedzinie SZTUK WIZUALNYCH - Norman Leto - za konsekwentne i oryginalne budowanie pomostów między sztuką a nauką. Także w ostatnim imponującym rozmachem intelektualnym i realizacyjnym dziele – filmie „Photon”.

Norman Leto,  foto © POLITYKA / Leszek Zych

Pod tym pseudonimem artystycznym ukrywa się (od 2006 r.) Łukasz Banach – 37-latek urodzony w Bochni. Jest samoukiem. W 1999 r. zrezygnował z formalnej edukacji i zajął się sztuką. W 2007 r. rozpoczął współpracę z reżyserem Krystianem Lupą przy spektaklu „Factory 2”, miał też pierwszą indywidualną wystawę w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. W 2010 r. wydał powieść „Sailor” oraz nakręcił na jej podstawie pełnometrażowy film, doskonale przyjęty na festiwalu Nowe Horyzonty. W ubiegłym roku w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie zorganizowano przegląd jego dorobku malarskiego. Od 2012 r. pracował nad filmem „Photon”, który swą premierę kinową miał w tym roku. Obraz otrzymał Nagrodę Publiczności na MFF T-Mobile Nowe Horyzonty oraz Złotego Pazura na Festiwalu Filmowym w Gdyni. Od wielu lat Leto zaliczany jest do czołówki polskich artystów młodszego pokolenia. W styczniu 2018 r. ukaże się książka „Detoks” będąca zapisem niezwykłej i wielkiej przyjaźni młodego wówczas Normana Leto ze starszym od niego o dwa pokolenia Zdzisławem Beksińskim.

MUZYKA POWAŻNA - JOANNA FRESZEL

Laureatką MUZYKI POWAŻNEJ została Joanna Freszel - za wszechstronność, kreatywność, precyzję, sceniczny wdzięk i swobodę śpiewania w najrozmaitszych estetykach muzycznych.

Joanna Freszel,  foto © POLITYKA / Leszek Zych

Sopran. Urodzona w 1983 r. w Warszawie, absolwentka z wyróżnieniem, a obecnie doktorantka tutejszego Uniwersytetu Muzycznego. Ukończyła też studia ochrony środowiska na SGGW. Stypendystka Ministra Kultury (2010 i 2011 r.), programów Pro Polonia (2011 r.) i Młoda Polska (2014 r.). Otrzymała Les Orphées d'Or – Prix de la SACD od Académie du Disque Lyrique za najlepszą interpretację muzyki współczesnej na debiutanckiej płycie „Real Life Song” (DUX, 2016 r.), a także m.in. II nagrodę i nagrodę specjalną na I Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie (2006 r.), I nagrodę i nagrodę dla najlepszego sopranu na I Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. Haliny Słonickiej w Suwałkach (2008 r.), I nagrodę na II Letniej Akademii Śpiewu w Sopocie (2010 r.), I nagrodę i trzy nagrody specjalne na II Konkursie im. Jana i Edwarda Reszków (Częstochowa, Polska, 2011), nagrodę specjalną na konkursie Belvedere w Wiedniu (2011 r.) oraz I nagrodę (Giuseppe Sinopoli Award) wraz z nagrodą specjalną Opery we Frankfurcie na J:opera Voice Competition isa12 (2012 r.). Śpiewa na scenach największych teatrów operowych w kraju i Europie. Dokonała prawykonań m.in. utworów Uriego Caine’a, Aleksandra Kościówa, Krzysztofa Wołka, Adama Falkiewicza. Uczestniczyła w pierwszym polskim wykonaniu „Stabat Mater” Arvo Pärta.

MUZYKA POPULARNA - ZESPÓŁ HAŃBA!

W tej dziedzinie wyróżniony został zespół HAŃBA! - za muzyczno-literacko-polityczną rekonstrukcję, która daje efekt zaskakujący: twórczo odświeża formułę folku i punka, a przy tym celnie opisuje dzisiejsze polskie konflikty i zagrożenia.

Hańba! foto © POLITYKA / Leszek Zych

Pierwotnie: Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba! Uformowała się w Krakowie w 2011 r. Formacja zadebiutowała w 2013 r. Gra w składzie: Michał Radmacher – akordeon, klarnet, Andrzej Zagajewski – banjo, śpiew, Mateusz Nowicki – bęben, grzebień, śpiew, Jakub Lewicki – tuba, śpiew (pseudonimy sceniczne, kolejno: Wiesław Król, Andrzej Zamenhof i Adam Sobolewski, Ignacy Woland). Muzyka Hańby to połączenie miejskiego folku z punkiem, stąd pewnie częste porównania z Irlandczykami z The Pogues. Inspiracją podstawową jest Polska przedwojenna z jej rewolucyjną i antysanacyjną poezją, kabaretami, kulturą robotniczą, folklorem politycznym i ludycznym. Muzycy z Hańby! korzystają z wierszy Tuwima, Brzechwy, Broniewskiego, piszą też sami, zaś na ostatniej płycie wśród klasyków z II RP znalazła się piosenka „Polak zbrojny” autorstwa laureata Paszportów „Polityki” Ziemowita Szczerka. W 2014 r. nagrodzeni na Festiwalu Nowa Tradycja. W 2015 r. wydali pierwszy album. Koncertują Europie i Stanach Zjednoczonych. W 2017 r. nagrali płytę „Będą bić!” (Antena Krzyku).

KULTURA CYFOWA - MATEUSZ LENART, ANDRZEJ MĄDRZAK, WOJCIECHh PIEJKO 

(Bloober Team)

W kategorii KULTURA CYFROWA nagrodę otrzymał zespół BLOOBER TEAM - za konsekwentne podążanie własną drogą i rzadką umiejętność godzenia twórczych ambicji z realiami trudnego dla wymagających produkcji rynku. Za imponującą, śmiałą artystyczną wizję i jej efektowną realizację w grze „Observer”.

Bloober Team, foto © POLITYKA / Leszek Zych

Mateusz Lenart, Andrzej Mądrzak, Wojciech Piejko (Bloober Team) Bloober Team, krakowskie studio założone w 2008 r. przez Piotra Babieno i Piotra Bielatowicza, to przykład sukcesu, który powinien dać do myślenia każdemu początkującemu twórcy gier w Polsce. Najważniejsze w przypadku tej firmy, która długo nie potrafiła znaleźć optymalnej dla siebie strategii rynkowej, okazało się zajęcie atrakcyjnej, niewyeksploatowanej niszy i odtąd już konsekwentne budowanie wizerunku studia, które, jak samo się dziś definiuje, tworzy psychologiczne horrory o mrocznej atmosferze, z akcentem na intrygującą narrację. Taka była pierwsza znacząca gra Bloober Team „Layers of Fear” (2016 r.), taki też jest „Observer” – najnowsze, wydane w tym roku dzieło krakowskich twórców, bardzo życzliwie przyjęte zarówno przez krytyków, jak i odbiorców. Atutem obu tych tytułów jest odwaga wizji artystycznej wspartej wysokim poziomem rzemiosła.

Oprac. na podst. informacji prasowych na stronie POLITYKI.