Rewolucja w sypialni. Łóżka w XIX wieku - wystawa we wrocławskim Muzeum Narodowym /relacja/

Od 26 czerwca do 16 września 2018 r. we wrocławskim Muzeum Narodowym można oglądać niewielką rozmiarami, lecz nietypową i interesującą ekspozycję o intrygującym tytule "Rewolucja w sypialni. Łóżka XIX wieku". Na wystawie zobaczymy piękne łoża reprezentujące różne style w sztuce, a także intymną garderobę, porcelanowe komplety do mycia oraz obrazy związane z tematem sypialni.

małżeńskie łoże w stylu klasycystycznym, pocz. XIX w., fot. Barbara Lekarczyk-Cisek

To pierwsza tak obszerna ekspozycja XIX-wiecznych łóżek. W tym czasie zaczęto zupełnie inaczej projektować meble i urządzać sypialnie. Wtedy to pojawiły się łóżka umożliwiające odpoczynek w pozycji leżącej (do tej pory powszechna była pozycja pół-siedząca), a ponadto pojawiły się szerokie łoża małżeńskie. Ta zmiana obyczajowa wynikała m.in. z faktu, że wynaleziono leki na choroby dotąd nieuleczalne i nie było już potrzeby izolacji. Wcześniej małżonkowie mieli osobne sypialnie, ale od II połowy XIX w. pojawiają się sypialnie małżeńskie.

oddzielne łóżka w sypialni małżeńskiej, fot. B. Lekarczyk-Cisek

Początkowo łóżka w małżeńskiej sypialni stały oddzielnie, potem obok siebie, a od lat 80. zaczęły pojawiać się pierwsze łoża małżeńskie.

Łóżka małżeńskie okazały się optymalne i funkcjonują do dnia dzisiejszego - wyjaśnia kuratorka i pomysłodawczyni wystawy Małgorzata Korżel-Kraśna. Wpłynęło to także na zmianę stosunków między małżonkami, a także pomiędzy rodzicami a dziećmi. W II połowie XIX wieku przy sypialniach małżonków pojawiły się sypialnie dla dzieci. Wiązało się to z dojściem do władzy mieszczaństwa, które ceniło wartości rodzinne, co przekładało się na zmiany w urządzaniu mieszkań. Małżeństwo nie było już tylko rodzajem transakcji biznesowej, a staje się związkiem dwojga bliskich sobie ludzi.

sypialnia małżeńska, XIX w., fot. B. Lekarczyk-Cisek

Jako ciekawostkę dodam, że propagatorem łóżek małżeńskich - wówczas w ogóle nieznanych -  był król Francji Ludwik Filip, który był dumny z tego wynalazku i chętnie pokazywał swoją sypialnię gościom.

W centralnym miejscu wystawy można podziwiać łoże w stylu empire z początku XIX wieku, którego styl wyrósł z tradycji XVIII-wiecznego rokoko.

łóżko śląskie, ok. 1810-1815, w stylu empire, fot. B. Lekarczyk-Cisek

Ok. 1850 roku w sąsiedztwie sypialni zaczęto tworzyć miejsca służące toalecie, a kilkadziesiąt lat później, kiedy podłączono bieżącą wodę i kanalizację - w ich miejsce powstały łazienki. Była to sfera prywatna (w odróżnieniu od reprezentacyjnych). Nie można tam było wchodzić, jak to było dopuszczalne wcześniej.

okrycia damskie i angielski fajansowy zestaw toaletowy, XIX w., fot. B. Lekarczyk-Cisek

nocne koszule męskie i damskie, porcelanowy zestaw do mycia oraz podgrzewacz, fot. B. Lekarczyk-Cisek

Łóżko neorokokowe, ok. 1870, Małopolska, Muzeum Narodowe Wrocław,  fot. B. Lekarczyk-Cisek

Obok łóżek drewnianych, pięknie zdobionych i o stylowych kształtach na wystawie zobaczymy również metalowe łóżeczko dziecięce oraz dla dorosłego. Ich walory estetyczne nie umywają się jednak do drewnianych, choć były z pewnością prostsze do utrzymania czystości i łatwo dawały się złożyć oraz rozłożyć.

Wystawa, która potrwa do 16 września, choć skromna rozmiarami, pozwala nie tylko podziwiać piękne łoża reprezentujące różne style w sztuce, ale także intymną garderobę, porcelanowe komplety do mycia oraz obrazy związane z tematem sypialni. Staje się też impulsem do refleksji na temat zmian obyczajowych, których odzwierciedleniem jest sypialnia.