Nicolaus Zielenski II – znakomita płyta Wrocław Baroque Ensemble z kompozycjami polskiego artysty /recenzja/

W maju 2025 ukazała się druga płyta z kompozycjami Mikołaja Zieleńskiego: "Nicolaus Zielenski II", na której poszczególne utwory poświęcone zostały świętym patronom Wrocławia, Dolnego Śląska i Polski.  Pięknie brzmią na tej płycie nie tylko utwory chóralne, ale także arie, będące cytatami z psalmów, Ks. Mądrości, Ewangelii św. Jana i św. Łukasza. Pomiędzy nimi zabrzmiały utwory instrumentalne, zrekonstruowane przez Marcina Szelesta, Całość, znakomicie poprowadzona przez maestro Andrzeja Kosendiaka, ukontentuje niejednego wielbiciela muzyki dawnej.

Pasjami słucham muzyki dawnej, toteż każdy album z cyklu, który prezentuje twórczość mistrzów polskiego renesansu i baroku w wykonaniu Wrocław Baroque Ensemble i pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka..W 2020 roku w serii  MUZYKA RZECZYPOSPOLITEJ ukazała się pierwsza płyta z kompozycjami Mikołaja Zieleńskiego. Należałoby przypomnieć, że do 1942 roku w Bibliotece Miejskiej (Stadsbibliothek) przechowywany był kompletny zestaw ksiąg głosowych, które składały się na wenecką edycję dzieł tego artysty. Część z nich, niestety, zaginęła, ale zachowane księgi spoczywają dziś w Oddziale Zbiorów Muzycznych Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Na pierwszej płycie Zieleńskiego znalazły się utwory odzwierciedlające różnorodność gatunkową dzieła tego znakomitego kompozytora: tworzące jednolitą opowieść o Zwiastowaniu, Narodzeniu, Męce i Zmartwychwstaniu. Jak podkreśla Andrzej Kosendiak – pomysłodawca i dyrygent serii nagrań, "to najbardziej znaczący pod względem artystycznym zbiór utworów polskiego twórcy wczesnego baroku. To dzieło zasługujące na to, by było powszechnie znane i wykonywane".

Mikołaj Zieleński - polski kompozytor w stylu włoskim

Mikołaj Zieleński urodził się prawdopodobnie w Warce, kształcił (być może) w Rzymie. Muzyczną karierę zawdzięczał biskupowi Wojciechowi Baranowskiemu, późniejszemu prymasowi Polski. Pod jego auspicjami pracował Zieleński jako kapelmistrz i organista, otrzymując za swoją pracę liczne nadania ziemskie. Kiedy jego mecenas został arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski, Zieleński towarzyszył mu zapewne na placówkach w Rzymie, Padwie i w Wenecji oraz na dworze arcybiskupa Mediolanu Fryderyka Boromeusza. Miał więc okazję zetknąć się z twórczością tamtejszych kompozytorów, stąd włoski styl jego dzieł, które świadczą o tym, że autor znakomicie orientował się w technikach kompozytorskich praktykowanych we Włoszech w końcówce XVI wieku. Są to oczywiście hipotezy, które powtarzam za Agnieszką Leszczyńską, autorką eseju o kompozytorze, który został załączony do pierwszego albumu tego kompozytora, wydanego w 2020 roku. Nie mniej hipotezy wielce prawdopodobne.

O życiu Mikołaja Zieleńskiego wiemy niewiele, pozostawił jednak po sobie liczne i znaczące dzieła (ponad sto utworów!), które zostały wydane drukiem w Wenecji w 1611 roku w dwóch zbiorach:: Offertoria et Communiones totius anni oraz Comunniones totius anni. Pierwszy z nich znalazł się na płycie wydanej w 2020 roku, a drugi w albumie wydanym tego roku.

Nicolaus Zielenski II / Mikołaj Zieleński II na płycie Narodowego Forum Muzyki

I oto do rąk melomanów trafia kolejny album tego kompozytora, lecz o odmiennej stylistyce, zaś poszczególne utwory poświęcone zostały świętym patronom Wrocławia, Dolnego Śląska i Polski: św. Janowi Chrzcicielowi, Św. Janowi Ewangeliście, św. Dorocie, św. Jadwidze Śląskiej oraz św. Stanisławowi – patronowi naszej Ojczyzny. Uroczyste ofertoria przeplatają się z kameralnymi comuniones, oddającymi klimat osobistej modlitwy po przyjęciu komunii, zaś instrumentarium zostało wzbogacone o instrumenty, o których nie ma wzmianki w druku, m.in. o kornet i harfę. 

Całość otwiera siedmiogłosowe ofertorium Iustus ut palma florebit (Sprawiedliwy zakwitnie jako palma, rozkrzewi się jako cedr na Libanie), będącego fragmentem psalmu 92, 12-15, a przeznaczonego na święto Jana Apostoła i Ewangelisty, patrona dawnej kaplicy wrocławskiego ratusza, którego popiersie znajduje się od XVI wieku w herbie Wrocławia, w lewym dolnym, czerwonym polu, osadzone na odwróconej koronie. To dzieło polifoniczne, skomponowane w duchu szkoły weneckiej, z wyeksponowanym sopranem pierwszego chóru. Na płycie pięknie, wręcz nieziemsko, brzmią soprany Aldony Bartnik i Aleksandry Turalskiej. Ich głosy zdają się sięgać nieba... Może brzmi to patetycznie, ale tak mnie usposobiła lektura książki Sandora Marai: "Siostry", której bohaterem, a w dużej części także narratorem, jest muzyk – znany i podziwiany pianista. "... jak straszliwą siłą jest muzyka! - powiada bohater. To, czego człowiek nie potrafi wypowiedzieć słowem i duchem, w końcu wyraża muzyką. (...) Muzyka jest bezosobowym związkiem człowieka ze wszechświatem; jest to więź niematerialna". 

Refleksje te w jakimś stopniu odnoszą się do kompozycji Mikołaja Zieleńskiego, w której muzyka i teksty tworzą pewną duchową całość, którą udało się muzykom i śpiewakom oddać na tej płycie. Z pewnością wrażenie byłoby głębsze, gdybyśmy wysłuchali koncertu na żywo, ale...

Pięknie brzmią na tej płycie nie tylko utwory chóralne, ale także arie, m. in. Aleksandry Turalskiej w Qui mihi ministrat, będącej cytatem z Ewangelii św. Jana: A kto by chciał Mi służyć, niech idzie za Mną, a gdzie Ja jestem, tam będzie i mój sługa. Wspaniale też brzmi bas Tomáša Krála w utworze Exiit sermo inter fratres, nawiązująca do fragmentu Ewangelii Janowej o wskrzeszeniu Łazarza (Rozeszła się wśród braci wieść, że uczeń ów nie umrze. Ale Jezus nie powiedział mu, że nie umrze, lecz: «Jeśli Ja chcę, aby pozostał aż przyjdę, co tobie do tego?). Pomiędzy fragmentami Pisma Świętego, które brzmią jak rekolekcje, na płycie znalazły się także utwory instrumentalne, zrekonstruowane przez Marcina Szelesta, z dużym wyczuciem stylu i dające czas na refleksję, a zarazem spójne z liturgiczną aurą całości, jak choćby Fantasia a tre. 

Całość znakomicie poprowadzona przez maestro Andrzeja Kosendiaka, ukontentuje niejednego wielbiciela muzyki dawnej.

Mikołaj Zieleński II // zapowiedzi płytowe

Wykonawcy / Performers: 

Andrzej Kosendiak – dyrygent / conductor

Wrocław Baroque Ensemble

 Nagrano w Sali Głównej Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego, w dniach 26–28 czerwca 2023 roku. / Recorded in the Main Hall of the National Forum of Music, 26–28 June 2023.

Reżyseria nagrania, montaż, mastering / Recording Producers, editing, mastering – Andrzej Sasin, Aleksandra Nagórko

NFM 97, ACD 348

© 2023 Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego

℗ 2025 CD Accord

Program 2 Polskiego Radia zaprasza na listopadowe koncerty

Program 2 Polskiego Radia zaprasza na trzy koncerty, które odbędą się w dniach 22-25 listopada w Studiu Polskiego Radia im. Władysława Szpilmana. W programie znalazły się wydarzenia ukazujące różnorodne obszary współczesnej sceny muzycznej – od kameralistyki, przez nowe brzmienia z pogranicza elektroniki i jazzu, aż po eksperymentalne formy improwizacji. Pierwsze spotkanie już w sobotę, 22 listopada o godz. 17.00.  

W sobotę, 22 listopada o godz. 17.00, w ramach cyklu „Z klasyką przez Polskę” odbędzie się koncert znakomitego tria: Szymona Nehringa (fortepian), Jakuba Jakowicza (skrzypce) oraz Marcina Zdunika (wiolonczela). W programie: Trio fortepianowe (2024) Marcina Zdunika oraz Trio fortepianowe C-dur op. 87 Johannesa Brahmsa. Koncert poprowadzi Klaudia Baranowska. 

Transmisja wydarzenia dostępna będzie na antenie Dwójki oraz w wersji wideo na YouTube stacji i Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca.

W niedzielę, 23 listopada o godz. 18.00 odbędzie się premierowy koncert zespołu MOLAR, który zaprezentuje materiał ze swojej debiutanckiej płyty. Ich muzyka to unikalne połączenie elektroniki inspirowanej latami 90., transowego pulsu oraz awangardowego podejścia do jazzu – dźwięków, które hipnotyzują, zaskakują i uruchamiają wyobraźnię. Zespół MOLAR wystąpi w składzie: Bartosz Weber, Jacek Prościński i Michał Fetler – artyści znani z wielu uznanych formacji i projektów muzycznych. Wydarzenie poprowadzi Magdalena Tejchma.

Równie intersująco zapowiada się koncert Isidory Edwards & Adama Gołębiewskiego, który odbędzie się 25 listopada (wtorek) o godz. 19.00, w ramach cyklu „Dyskusyjny Klub Dźwiękowy”. Na scenie wystąpią: Isidora Edwards – eksperymentalna wiolonczelistka z Chile, łącząca akustykę, wokal i elektronikę oraz Adam Gołębiewski – perkusista i badacz dźwięku, znany z radykalnych, niezwykle oryginalnych poszukiwań brzmieniowych. 

Koncert, który poprowadzi Ula Nowak będzie połączony z rozmową o improwizacji, praktykach twórczych i współczesnej kulturze dźwięku.

Więcej na stronie radiowej Dwójki 

Bezpłatne wejściówki na koncerty można zdobyć pod adresem koncertydwojki@polskieradio.pl 

informacja prasowa 

Premiera "Salome" Richarda Straussa w Operze Wrocławskiej /zapowiedź/

 28 listopada 2025 r. na wrocławskiej scenie operowej zagości monumentalne dzieło Richarda Straussa – "Salome" w reżyserii Mariusza Trelińskiego. Opera miała swoją prapremierę sto lat temu i nadal nie pozostawia nikogo obojętnym.

Salome. Kobiecość, która patrzy w mrok

W ostatnich dniach listopada scena Opery Wrocławskiej zamieni się w przestrzeń pełną emocji, napięcia i pytań o granice człowieczeństwa. "Salome" Richarda Straussa w reżyserii Mariusza Trelińskiego to jedno z najbardziej przejmujących dzieł – portret kobiecości, która wymyka się schematom. Silna i wrażliwa, zraniona i świadoma, Salome staje się symbolem kobiety, która pragnie zrozumieć siebie w świecie rządzonym przez męski głos. W tej inscenizacji nie ma prostych podziałów na dobro i zło, ofiarę i winnego. Jest człowiek – zanurzony w pragnieniu władzy i samotności. Treliński, powracając do Salome, odczytuje ją na nowo: 

„Strauss przez lata stał się dla mnie chyba najważniejszym kompozytorem” – mówi reżyser. – W jego muzyce spotykają się wyrafinowanie i mrok. "Salome" to dla mnie nie tylko opowieść o kobiecie uwięzionej w świecie autorytarnym i zepsutym, ale też o kimś, kto pragnie się z niego wyrwać. Nie chcę jej osądzać – chcę ją zrozumieć”.

To zrozumienie staje się kluczem do współczesnego odczytania opery, w której biblijna opowieść przekształca się w intymny dramat psychologiczny. Salome nie jest już wyłącznie uosobieniem pożądania i skandalu, lecz kobietą próbującą odzyskać własny głos – w świecie, w którym od wieków był on tłumiony. Jej taniec nie jest już gestem uwodzenia, lecz desperackim aktem wolności.

Za muzyczną stronę tego monumentalnego dzieła odpowiada Yaroslav Shemet, dyrygent młodego pokolenia, dla którego "Salome" jest jednym z najważniejszych artystycznych wyzwań. „Bardzo się ucieszyłem, kiedy dostałem propozycję dyrygowania tak wspaniałym, wybitnym tytułem, właśnie w Operze Wrocławskiej. Z pewnością mogę powiedzieć, że dla każdego dyrygenta poprowadzenie tego dzieła to wielkie marzenie. "Salome" jest absolutnie genialna, partytura Richarda Straussa zachwyca i stawia ogromne wyzwania – pod względem instrumentacyjnym, jak i narracyjnym” – przyznaje.

Na wrocławskiej scenie Salome stanie się nie tylko biblijnym dramatem, lecz współczesnym portretem kobiecości – pełnej sprzeczności, ale też niezwykłej siły. Jak mówi sam reżyser: „Skandal w tej operze polega na tym, że kobieta wreszcie mówi do autorytetu – a nie autorytet do kobiety”.

Przed spektaklem premierowym o godz. 18.00 w foyer Opery o Richardzie Straussie, "Salome" i Operze Wrocławskiej z początku XX wieku opowie dr Agnieszka Drożdżewska. Ponadto zachęcamy do zakupienia programu spektaklu, w którym zostały zawarte treści przybliżające historię dzieła, a także powstanie obecnej inscenizacji.

* Agnieszka Drożdżewska – doktor, pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka książek: Życie muzyczne na Uniwersytecie Wrocławskim w XIX i I poł. XX wieku (Wrocław 2012) oraz Kultura muzyczna Oleśnicy w XIX i I poł. XX wieku (Katowice 2017). Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół historii kultury muzycznej Wrocławia i Śląska, ostatnio zwłaszcza w kontekście działalności operowej. W 2021 r. współtworzyła wystawę Lustro historii, przygotowaną z okazji jubileuszu 180-ecia gmachu Opery Wrocławskiej.

Premiera już 28 listopada 2025 roku w Operze Wrocławskiej

Kolejne spektakle: 30 listopada oraz 2, 4 i 7 grudnia 2025 roku

Salome
Kierownictwo muzyczne: Yaroslav Shemet
Reżyseria: Mariusz Treliński

Scenografia: Boris Kudlicka

Choreografia: Tomasz Wygoda

Reżyseria świateł: Bogumił Palewicz

Multimedia, mapping, projekcje video: TBA

Asystent reżysera: Agata Dyczko

Kostiumy: Marek Adamski

Autor plakatu: Rafał Olbiński

Obsada

Salome - Natalia Rubiś*

Herod - Norbert Ernst*

Herodiada - Barbara Bagińska

Jochanaan - Oleksandr Pushniak*

Narraboth - Maciej Kwaśnikowski*

Paź Herodiady - Aleksandra Opała

Nazarejczyk I - Grzegorz Szostak*

Nazarejczyk II - Tomasz Łykowski

Żyd 1 - Mateusz Zajdel*

Żyd 2 - Paweł Żak

Żyd 3 - Aleksander Zuchowicz

Żyd 4 - Edward Kulczyk

Żyd 5 - Jakub Michalski

Żołnierz 1 - Dominik Kujawa*

Żołnierz 2 - Tomasz Rudnicki

Przybysz z Kapadocji - Łukasz Rosiak

Niewolnik - Joanna Marszałek

Aktor Jochanaan - Michał Ciećka*

Tancerki - Daniela Komędera* Gabriela Chojecka* Zuzanna Nepelska* Nadia Rosiak*

* - gościnnie

informacja prasowa

Koncert dla Gazy w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku

Serdecznie zapraszamy na koncert charytatywny SENDING YOU LIGHT, który odbędzie się 29 listopada o godzinie 19:00 w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Koncert to już kolejna odsłona wydarzenia powstałego z inicjatywy organizatorek, artystów i artystek oraz licznego grona osób, którym los ludzi dotkniętych skutkami wojny w Strefie Gazy jest bliski. 

Wydarzenie jest wyrazem solidarności z osobami w Strefie Gazy, które mimo zawieszenia broni mierzą się z ogromnym cierpieniem. Całkowity dochód ze sprzedaży biletów zasili naszą zbiórkę prowadzoną na stronie pomagam.pl/strefa-gazy.

Na scenie wystąpią

Hanna Banaszak

Baranovski

Bovska

Ewelina Flinta i Ayoub Houmanna

Katarzyna Groniec

Aga Gruczek

Krzysztof Kawałko

Wojtek Mazolewski

Yara al Nimer

Natalia Przybysz

Paulina Przybysz

Rosalie

Michał Salamon

Łukasz Zagrobelny

Artystom towarzyszyć będzie chór połączonych zespołów wokalnych – Warszawskiego Ansamblu Międzypokoleniowego i Decybeli – pod kierownictwem Agnieszki Piotrowskiej.

Przesłanie koncertu

Artyści wykonają wspólnie utwór autorstwa Melanie DeMore – „Sending You Light”. To pieśń troski i wsparcia, niosąca światło nadziei tym, których otacza mrok. Obok muzyki usłyszymy palestyńską poezję oraz świadectwa pracowników Lekarzy bez Granic, którzy od dwóch lat ratują życie i zdrowie mieszkańców Gazy.

Kontekst humanitarny

W wyniku działań militarnych Izraela w Gazie ponad 68 000 osób zostało zabitych, a liczba rannych sięga setek tysięcy. Zespoły Lekarzy bez Granic były świadkami śmiercionośnej kampanii: wielokrotnych przymusowych przesiedleń, wyburzania szpitali i szkół, blokady pomocy humanitarnej oraz destrukcji systemu opieki zdrowotnej prowadzącej do głodu i chorób.

Mimo zawieszenia broni z 10 października, cierpienie ludzi w Gazie trwa. Ponad milion Palestyńczyków przebywa w przeludnionych obozach bez dostępu do wody, żywności i opieki medycznej. Choroby szerzą się błyskawicznie, a nadchodząca zima pogłębia zagrożenie.

Głos Lekarzy bez Granic

„Pracowniczki i pracownicy Lekarzy bez Granic niosą pomoc w niezwykle trudnych okolicznościach. Ponieważ prawda jest taka, że dzisiaj Gaza jest w ruinach. – mówi Draginja Nadaždin, dyrektorka biura Lekarzy bez Granic w Polsce. – Ludobójcza kampania Izraela odebrała wielu jej mieszkańcom wszystko – bliskich, zdrowie, dach nad głową, poczucie bezpieczeństwa. Warunki życia w Gazie są trudne do wyobrażenia. Zawieszenie broni z 10 października przyniosło długo wyczekiwaną ulgę, jednak cierpienie nie ustało, a ludzie nadal wymagają nieustannej pomocy medycznej. Nie możemy o nich zapominać.”

Pomoc w liczbach

Od października 2023 do sierpnia 2025 roku zespoły Lekarzy bez Granic:

• udzieliły ponad 1 158 900 konsultacji ambulatoryjnych,
• odebrały 15 404 porodów,
• zrealizowały 27 365 zabiegów chirurgicznych.

Ich obecność w rzeczywistości pełnej przemocy i zniszczenia to dowód, że drugi człowiek wciąż może być oparciem.

Głos organizatorów

„Obraz całkowicie zniszczonej Gazy jest porażający. Ani jako ludzie, ani jako instytucja publiczna z solidarnością w nazwie nie możemy pozostać bierni.” – mówi Patrycja Medowska, zastępczyni dyrektora Europejskiego Centrum Solidarności. – „Z doświadczenia polskiej Solidarności możemy czerpać inspirację do współczesnych działań na rzecz praw człowieka. Stąd koncert z tak wyraźnym przesłaniem.”

Trzecia edycja SENDING YOU LIGHT

To już trzecia edycja koncertu – poprzednie odbyły się w Teatrze Dramatycznym (2023) i w Studio Koncertowym Polskiego Radia (2025). Artyści występują pro bono, partnerzy i organizatorzy pracują wolontaryjnie, a wszystkie środki trafiają bezpośrednio do Lekarzy bez Granic w Gazie.

Każda wpłata to realna pomoc – możesz wesprzeć zbiórkę już dziś na stronie pomagam.pl/strefa-gazy.

Strefa Gazy: warunki życia po zawieszeniu broni 

– Wierzę, że największym aktem sprzeciwu jest wnosić życie w to szaleństwo śmierci i zniszczenia – mówi Nour Alsaqqa, która pracuje z Lekarzami bez Granic w Gazie.

Zobacz wideo, w którym Nour powiada o warunkach, w jakich żyją ludzie w Gazie. Zawieszenie broni nie jest końcem cierpienia ludzi.

Organizatorzy

Europejskie Centrum Solidarności

Stowarzyszenie BRZMI DOBRZE

informacja prasowa

Wystartowała akcja PISF x MDAG: "Kino dokumentalne - nasza miłość"!

Uroczystym otwarciem w warszawskim Kinie Iluzjon rozpoczęła się akcja Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i festiwalu Millennium Docs Against Gravity „Kino dokumentalne - nasza miłość!”. Już w tym momencie w planie jest ponad 100 pokazów w kinach w całym kraju, które potrwają do końca stycznia 2026 roku.

Na duży ekran powraca 20 najlepszych filmów współfinansowanych przez PISF w ciągu ostatnich dwóch dekad. Projekcje ruszają 21 listopada i do końca miesiąca publiczność w Warszawie, Krakowie, Bytomiu, Gdyni, Rzeszowie, Łodzi, Toruniu, Opolu, Jarocinie i Wrocławiu będzie miała okazję wziąć udział w akcji. Odbędą się także pierwsze spotkania z reżyserami i reżyserkami. 

Podczas uroczystego otwarcia zaprezentowane zostało „Pianoforte” Jakuba Piątka, a po seansie odbył się koncert jednego z bohaterów filmu - Marcina Wieczorka. „Pianoforte”, czyli intymne, pełne napięcia spojrzenie na młodych pianistów oraz pianistki, którzy biorą udział w słynnym Konkursie Chopinowskim, wkrótce na dużym ekranie zobaczą widzowie  w Bytomiu, Rzeszowie, Toruniu, Jarocinie i Opolu.

W Kinotece oraz Kinie Paradox w Krakowie odbędą się z kolei pokazy nominowanego do Oscara® „Królika po berlińsku” Bartosza Konopki. To przewrotna opowieść o dzikich królikach, które przez dekady żyły w pasie ziemi niczyjej pomiędzy Murem Berlińskim. Metaforyczna historia o zwierzętach pokazuje tak naprawdę losy podzielonej Europy, obnażając absurdy życia w komunistycznym kraju.

„Film balkonowy” Pawła Łozińskiego, czyli pełen czułości portret współczesnych Polaków uchwycony z balkonu reżysera na Saskiej Kępie, pojawi się we Wrocławiu oraz Łodzi. Spontaniczne rozmowy z przechodniami układają się u Łozińskiego w niezwykłą opowieść o bliskości, samotności, poszukiwaniu szczęścia oraz sensu życia, ale też ogromnej potrzebie bycia wysłuchanym. W ramach akcji w najbliższych dniach w Gdyni zostanie zaprezentowany film „Uwikłani” Lidii Dudy. To wstrząsająca opowieść o konsekwencjach traumy. Pedofil i chłopak, który doznał przemocy, po latach zamieniają się rolami.

O ambicji, kontroli i cenie dążenia do perfekcji opowiada Marta Prus w filmie „Over the Limit”, które zobaczy publiczność w Opolu. To historia młodej gimnastyczki, morderczego treningu i oczekiwań ludzi wokół. Ze stereotypami i zdominowanym przez mężczyzn światem sportu musiała walczyć także bohaterka filmu Elizy Kubarskiej. „Wanda Rutkiewicz. Ostatnia wyprawa” próbuje odpowiedzieć na pytanie, co pchnęło wybitną polską himalaistkę do jej ostatniej, tajemniczej wyprawy, z której nigdy nie wróciła? Film zostanie zaprezentowany we Wrocławiu.

W ostatnich dniach listopada publiczność w Bytomiu będzie miała okazję zobaczyć dwa wybitne filmy eksperymentujące z formą. Pierwszym z nich jest „Symfonia Fabryki Ursus” Jaśminy Wójcik, czyli poetycki hołd dla pracowników słynnej fabryki traktorów, którzy próbują odnaleźć się po jej upadku. Film łączy formę dokumentalną z elementami performansu. Z kolei „Pociągi” Macieja Drygasa, czyli wielki zwycięzca zeszłorocznej edycji festiwalu IDFA w Amsterdamie, to wciągający esej filmowy o zachłyśnięciu się technologią przez Europejczyków na początku XX wieku, co miało swoje tragiczne (i wciąż aktualne) konsekwencje.

Dokładna lista listopadowych seansów w ramach akcji „PISF x MDAG: kino dokumentalne - nasza miłość!”:

21.11.2025

• Królik po berlińsku – Kino Paradox, Kraków

22.11.2025

• Pianoforte – BC Kino, Bytom

23.11.2025

• Królik po berlińsku – Kinoteka, Warszawa + spotkanie

24.11.2025

• Uwikłani – GCF, Gdynia + spotkanie

27.11.2025

• Pianoforte – Kino za Rogiem Cafe, Rzeszów

• Film balkonowy – Kino Charlie, Łódź

• Pianoforte – Kino 1410, Toruń

28.11.2025

• Over the Limit –Kino  Meduza, Opole + spotkanie

29.11.2025

• Symfonia Fabryki Ursus – BC Kino, Bytom

• Pianoforte – Kino Echo, Jarocin

• Pianoforte – Kino Meduza, Opole

• Wanda Rutkiewicz. Ostatnia wyprawa – Kino Nowe Horyzonty, Wrocław + spotkanie

30.11.2025

• Pociągi – BC Kino, Bytom

• Film balkonowy – Kino Nowe Horyzonty, Wrocław

PEŁNA LISTA FILMÓW ORAZ KIN

INFORMACJA PRASOWA

"Rezonanse sztuki" - wystawa w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu

Olga Humeńczuk, dyrektorka Narodowego Forum Muzyki wraz z kuratorem Piotrem Kielanem zapraszają na na XVII odsłonę projektu – SIŁA X. Wernisaż odbędzie się 21.11.2025  o godz. 17.00 w foyer NFM przy placu Wolności 1 we Wrocławiu, a wystawę można oglądać w dniach 14.11.2025–28.02.2026 .

W tym roku NFM świętuje dziesięciolecie istnienia swojej siedziby. Dla publiczności, która od września 2015 roku regularnie uczestniczy w wydarzeniach muzycznych, oczywiste są cykliczne prezentacje artystyczne aranżowane przez wrocławską Akademię Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta pod wspólnym tytułem Rezonanse Sztuki. Przygotowywana pod moim kuratorstwem XVII odsłona tego projektu zaplanowana została od połowy listopada 2025 roku do końca lutego 2026 i pod tytułem SIŁA X skrywa różnorodność, a zarazem moc przekazu dokonań dziesięciu kobiet ze środowiska polskich uczelni plastycznych. Twórczość wybitnych i uznanych artystek: Katarzyny Józefowicz, Dominiki Kowyni, Aleksandry Gieragi, Edyty Sobieraj, Doroty Tarnowskiej-Urbanik, Katarzyny Dyjewskiej, Olgi Lewickiej, Anny Bujak, Marleny Promnej czy Katarzyny Tomaszewskiej będzie w tym czasie do Państwa dyspozycji w przestrzeni czterech poziomów foyer NFM. Wyjątkowe i mocno zindywidualizowane realizacje z takich dyscyplin, jak malarstwo, rzeźba, tkanina artystyczna, rysunek czy obiekty przestrzenne, niewątpliwie zachwycą swoją głębią, warsztatem, skalą oraz formułą przekazu wizji.

Piotr Kielan

Kurator wystawy

fot. informacja prasowa

Moniuszko i przyjaciele romantycy –niepowtarzalny koncert w Auli Leopoldina we Wrocławiu /relacja/

16 listopada miałam wielką przyjemność uczestniczenia w niebanalnym koncercie, będącym w zasadzie rodzajem muzycznego teatru: "Moniuszko i przyjaciele romantycy". W role wcielili się zarówno grający na historycznych instrumentach muzycy Ensemble del Passato:  Henryk Kasperczak i Maciej Kończak, solistka: Anna Budzyńska (sopran), jak też gościnnie występujący i doskonale wszystkim znany ze swego wspaniałego głosu aktor Krzysztof Gosztyła. Była to prawdziwa uczta dla ducha!

Od lewej: Krzysztof Gosztyła, Anna Budzyńska, Henryk Kasperczak (chitarrone), Maciej Kończak (gitara, lutnie), fot. Barbara Lekarczyk-Cisek

To wspaniałe widowisko, wyczarowane słowem mówionym i śpiewanym z towarzyszeniem muzyki, która niejako dialogowała z tekstem, powstało m. in. w oparciu o cudownie interpretowane "Gawędy gminne" Władysława Syrokomli oraz ballady Stefana Witwickiego: "Rycerz i paź" oraz "Bławatek". Zachwycająca polszczyzna z ducha Mickiewicza! Jej brzmienie, semantyczne podteksty i humor uwiodły mnie całkowicie. Nie mniej niż pieśni śpiewane przez Annę Budzyńską, doskonale współbrzmiące z fragmentami literackimi. Anna Budzyńska to nie tylko piękny sopran o interesującej barwie, zwłaszcza w dolnych rejestrach, ale także talent aktorski, dyskretna elegancja gestów i poczucie humoru. Pięknie interpretowała nie tylko pieśni Moniuszki, m. in. "Grajka", "Skowronka", "Dumkę" czy bodaj najbardziej popularną "Prząśniczkę", ale także Józefa Massalskiego ("Do ptaszyny") czy Stefana Witwickiego ("Rycerz i paź"). Ten ostatni utwór, opowiadający z humorem o rycerzu, który tak się skoncentrował na walce, że Nie znał co luby uśmiech dziewicy,//Co pocałunek kochanki, stał się przedmiotem zbiorowej interpretacji – rodzajem zabawy, w której chciało się wziąć udział i wypowiedzieć imię księżniczki jak dzień ślicznej - Haliny. 😊

Takie oto skarby ukryte w starych tekstach odkrywa powstały w 2017 roku zespół trojga muzyków, który zaprasza do współpracy innych, równie znakomitych artystów, m. in. wspomnianego już Krzysztofa Gosztyłę czy Agnieszkę Budzińską Bennett. Z tą znaną wykonawczynią muzyki dawnej zespół wydał płytę "Lucrezia, 1623", zawierającą utwory bolońskiej mniszki Lucrezii Orsiny Vizzany - jednej z nielicznych kobiet zajmujących się w swojej epoce kompozycją. 

Ze strony internetowej Ensemble del Passato można się dowiedzieć, że misją zespołu jest "poszukiwanie utworów zapomnianych w starodrukach i rękopisach, by odtwarzać ich prawdopodobne formy i brzmienie, a następnie przywracać je wykonawstwu". O ile jednak grający muzykę dawną, czynią to z pewnym namaszczeniem i powagą, Ensemble del Passato wprowadza do swoich interpretacji humor i radość tworzenia. O tym, że to się udziela publiczności, mogłam się osobiście przekonać w ów niedzielny wieczór, z którego wyszłam pełna dobrej energii.

P.S. Koncert był częścią trasy promującym album "Moniuszko i przyjaciele romantycy", którego premiera będzie 6 grudnia 2025.

Daniel Lozakovich & NFM Filharmonia Wrocławska /zapowiedź/

21 listopada o 19.00 Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu zaprasza na koncert, podczas którego muzycy NFM Filharmonii Wrocławskiej pod batutą Samy’ego Rachida wykonają pochodzący z wcześniejszego okresu aktywności Maxa Brucha I Koncert skrzypcowy g-moll, zestawiając go w programie z dwoma wyjątkami z dorobku Wolfganga Amadeusa Mozarta. Partię solową wykona szwedzki wirtuoz Daniel Lozakovich.

Daniel Lozakovich, fot. za strony artysty na FB

Urodzony w 2001 roku skrzypek już w wieku piętnastu lat podpisał kontrakt z prestiżową wytwórnią Deutsche Grammophon, co otworzyło przed nim drzwi do błyskotliwej, dynamicznie rozwijającej się kariery. Ma on w dorobku pięć albumów, gra też przy okazji ważnych wydarzeń – jednym z nich był występ z Orchestre philharmonique de Radio France z okazji ponownego otwarcia zrekonstruowanej po pożarze katedry Notre Dame w Paryżu. 

Długowieczny i niezwykle pracowity Max Bruch w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku był znaczącą postacią niemieckiego życia muzycznego. Choć przedstawiająca artystę rzeźba do dziś zdobi fasadę ratusza w Kolonii, los związał go również z Wrocławiem – to tu w latach 1883–1890 Bruch mieszkał i działał. Jego trzyczęściowy I Koncert skrzypcowy g-moll jest jednym z najpopularniejszych dzieł Niemca. Powstało w 1866 roku, kiedy miał on dwadzieścia osiem lat. Chociaż napisał potem wiele innych kompozycji (w tym dwa kolejne koncerty skrzypcowe), to żadna z nich tej nie dorównała sławą. Jest ona lekka, słoneczna, pełna wdzięku i energii, a partia solowa należy zdecydowanie do bardziej lirycznych niż popisowych. Duży wpływ na sukces utworu miała także wielka inwencja melodyczna autora. 

W przeciwieństwie do dorobku Brucha, którego dzieła we współczesnym kanonie wykonawczym można policzyć na palcach jednej ręki, miejsce twórczości Wolfganga Amadeusa Mozarta w repertuarze jest pewne i niezagrożone. Podczas koncertu usłyszymy Divertimento KV 136 napisane przez zaledwie szesnastoletniego Salzburczyka. Ten pogodny, trzyczęściowy utwór stanowi – podobnie jak gra Lozakovicha w pierwszej części wieczoru – przykład geniuszu młodości. Do gatunków osiemnastowiecznej muzyki rozrywkowej, tak jak divertimento, należała serenada. Właśnie z tym typem kompozycji wiążą się początki słynnej Mozartowskiej Symfonii D-dur KV 385 „Haffnerowskiej”. Austriak skonstruował ją, by zapewnić muzyczną oprawę ceremonii nadania szlachectwa Sigmundowi Haffnerowi, przyjacielowi rodziny. Później, decydując się na prezentację dzieła podczas koncertu w Wiedniu, autor poddał je modyfikacjom. Dzisiaj Symfonia stanowi ucieleśnienie lekkości stylu klasycznego.

Program:

W.A. Mozart Divertimento D-dur KV 136

M. Bruch I Koncert skrzypcowy g-moll op. 26

***

W.A. Mozart Symfonia D-dur KV 385 „Haffnerowska”

Wykonawcy:

Samy Rachid – dyrygent

Daniel Lozakovich – skrzypce

NFM Filharmonia Wrocławska

Czas trwania:

120 minut

informacja prasowa

 

Wrocław dla Pojednania - koncert Wrocław Baroque Ensemble w Narodowym Forum Muzyki /zapowiedź/

 18 listopada o 19.00 Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu zaprasza na koncert upamiętniający wydarzenie sprzed 60 laty, kiedy to  pod koniec Soboru Watykańskiego II i w obliczu tysiąclecia chrztu Mieszka I  biskupi polscy skierowali do biskupów niemieckich list. Padły w nim słynne słowa sformułowane w języku sąsiada: „Wir gewähren Vergebung und bitten um Vergebung” – ‘Przebaczamy i prosimy o przebaczenie’. Rocznicę tę pragną uczcić muzycy Wrocław Baroque Ensemble pod batutą maestra Andrzeja Kosendiaka wraz z jednym z polskich półfinalistów tegorocznego XIX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina – pianistą Piotrem Pawlakiem.

W oficjalnym liście, którego autorem i inicjatorem był ówczesny biskup wrocławski Bolesław Kominek, hierarchowie przypominali długie dzieje sąsiedzkiej relacji narodów polskiego i niemieckiego. Szczególny nacisk kładli na jej pozytywne rozdziały. Dwadzieścia lat po zakończeniu wojny trudno było o nich pamiętać obu stronom. Trauma po hitlerowskich zbrodniach i milionach straconych istnień pozostawała wciąż żywa wśród Polaków. Z kolei Niemcy gorzko wspominali wysiedlenie ludności ze Śląska i innych terenów, na które jednocześnie napływali mieszkańcy kresów II RP.

Choć w tym głęboko wówczas poruszającym orędziu nie pojawia się historia muzyki, spotkania dwóch kultur na przestrzeni tysiąca lat zrodziły owoce i w tej dziedzinie. Szczególnie w krainie pogranicza, jaką jest Dolny Śląsk, i w jej stolicy – Wrocławiu.

Koncert otworzą utwory Mikołaja Zieleńskiego z początku XVII wieku, przeznaczone na wspomnienia trojga świętych, którym poświęcony jest sąsiadujący z NFM kościół pw. św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława. Byli oni patronami odpowiednio Polaków, Niemców i Czechów mieszkających w mieście w XIV wieku. Następnie zabrzmią dzieła Marcina Mielczewskiego, znanego w całej Europie twórcy barokowego. Pracował on na dworze polskich Wazów, a później u biskupa wrocławskiego Karola Ferdynanda, brata Władysława IV. Mimo że artysta komponował dla biskupa katolickiego, najwięcej jego dzieł zachowało się w odpisach tworzonych we wrocławskich wspólnotach protestanckich. W programie znajdą się też utwory Johanna Sebastiana Bacha. Rzadko pamięta się, że od 1736 posługiwał się on tytułem Nadwornego Kompozytora Króla Polski i Elektora Saksonii – Augusta III. Słynna kantata Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten! powstała na okazję urodzin królowej Polski Marii Józefy.

Po przerwie będziemy świadkami niecodziennej rekonstrukcji koncertowej. Fryderyk Chopin kilkukrotnie podróżował przez pruski Wrocław. Ostatni raz miało to miejsce w 1830 roku. Autor Mazurków spotkał się wtedy z Josephem Schnablem, kluczową wówczas postacią życia muzycznego miasta. Artyści spontanicznie zdecydowali o wykonaniu jeszcze tego samego wieczoru drugiej i trzeciej części Koncertu fortepianowego e-moll op. 11. Później pianista improwizował na tematy z oper. Ten sam program zaprezentuje przy fortepianie Piotr Pawlak, który przedstawi też improwizacje na tematy z opery Daniela Aubera Niema z Portici.

Program:

M. Zieleński Filiae regum in honore tuo (In festo S. Hedvigis Viduae; offertorium) ;Qui mihi ministrat (In festo Translatio S. Venceslai Martyris; communio); Feci iudicium (In festo S. Dorothae Virginis et Martyris; communio); Ortus de Polonia Stanislaus (Motetto de S. Stanislao)

M. Mielczewski Credidi; Currite populi

J.S. Bach Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten! – kantata BWV 214

***

F. Chopin I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 (oprac. na smyczki K. Kenner): II. Larghetto; III. Rondo – Vivace

Improwizacje na tematy z Niemej z Portici Daniela Aubera (Piotr Pawlak)

Wykonawcy:

Andrzej Kosendiak – dyrygent

Piotr Pawlak – fortepian 

Wrocław Baroque Ensemble

Lokalizacja:

NFM, Sala Główna ORLEN

plac Wolności 1, Wrocław

informacja prasowa

Laureaci II Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki

Dziś w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu ogłoszono wyniki części konkursowej oraz otwarto wystawę Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki. II Wrocławskiego Triennale.

Joannis Anastasiou i Majka Dokudowicz, „Zasięgi/zasieki (Infinite scroll)” zwój / 2025, Charlotte (Stany Zjednoczone) / drewno, asfalt, klej, płótno bawełniane, nić / grawer laserowy / 443 × 47 × 7 cm (rozwinięty) /unikat, fot. M. Lorek, MNWr.

Laureaci Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki. II Wrocławskiego Triennale

Praca „Zasięgi/zasieki” duetu Ioannis Anastasiou i Majka Dokudowicz zdobyła pierwszą nagrodę II Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki. Druga nagroda trafiła do Justyny Jędrysek, autorki książki „Metro jako księga miasta”, a trzecia do Aleksandry Szlęk za pracę „Scan me please”. Przyznano również sześć nagród i wyróżnień honorowych. Dziś w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu ogłoszono wyniki części konkursowej oraz otwarto wystawę Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki. II Wrocławskiego Triennale.

Justyna Jędrysek, „Metro jako księga miasta” (Le métro comme un livre de la ville)
 sitodruk, suchy tłok, farba, tusz / 20,5 × 15 × kodeks / 2022, Paryż–Bielsko-Biała (Francja–Polska) / papier / risografia, 3,4 cm / nakład: 6 egz., fot. M. Lorek MNWr.

Pierwsza nagroda dla Ioannisa Anastasiou i Majki Dokudowicz za pracę „Zasięgi/zasieki (Infinite scroll)”

Praca nawiązuje do głęboko zakorzenionej w tradycji formy zwoju, charakterystycznej dla starożytnych kultur i wykorzystywanej w nich po dziś dzień. Autorzy, zamieszczając na nim oryginalne zdjęcia wojenne publikowane były przez żołnierzy w mediach społecznościowych, dokumentując okrucieństwo, które doczekało się „lajków”, stawiają pytanie o granicę człowieczeństwa w epoce cyfrowej. Stonowany i niejako dyskretny charakter pracy, osiągnięty zastosowanym materiałem i kolorystyką, sprawia, że praca nie epatuje przemocą, co czyni ją jeszcze bardziej poruszającą.

Druga nagroda dla Justyny Jędrysek za pracę „Metro jako księga miasta” (Le métro comme un livre de la ville)

Praca w wyjątkowy sposób łączy trzy tematy, w których przejawia się społeczna natura człowieka – komunikacja, czytelnictwo i urbanistyka. Zwłaszcza zastosowane rozwiązania formalne (m.in. alonże, techniki graficzne, techniki introligatorskie) trafnie odzwierciedlają wielopoziomowość tematu pracy i w błyskotliwy sposób symbolizują poszczególne artefakty przywodzące na myśl paryskie metro. W ten sposób zwyczajny, zdawałoby się, kodeks staje się porte-parole organizmów, które autorka książki bada w tekście własnego autorstwa. W ten sposób książka skłania do odbycia własnej podróży, umożliwiając ją nawet bez wychodzenia z domu.

Aleksandra Szlęk, „Scan me please” leporello / 2025, Katowice (Polska) / papier, folia lustrzana, tektura lustrzana / druk cyfrowy/18 × 10,5 × 2 cm (zamknięte), 18 × 353,2 cm (otwarte) / unikat,
fot. M. Lorek MNWr

Trzecia nagroda dla Aleksandry Szlęk za pracę „Scan me please”

Praca w przewrotny sposób zachęca (lub zmusza) użytkownika do zapoznania się z jej treścią, wykorzystując naturalną skłonność do interesowania się nowinkami technologicznymi, by podkreślić błędność nawyków współczesnego człowieka. Wysiłek podjęty dla odczytania przekazu, a następnie wynikłe z niego rozczarowanie i frustracja same w sobie okazują się najważniejszym komunikatem wystosowanym przez autorkę książki i jej treść. To stanowi o wysokiej wartości pracy, a głęboko ukryta w niej ironia jest imponująco podkreślona chłodną elegancją użytej estetyki – tak często towarzyszącą bezwartościowym treściom publikowanym w sferze cyfrowej, że stała się już jej wyznacznikiem.

Devon Stackonis, „Retaining walls”, kodeks w etui / 2024, Madison (Stany Zjednoczone) / papier, narzędzia dentystyczne, płótno introligatorskie, skóra, złota folia / technika własna (w tym akwaforta, chine-collé, druk typograficzny) / 26,3 × 23,4 × 1,4 cm (kodeks), 28,5 × 24,7 × 4,7 cm (etui) / nakład: 10 egz. (ten: nr 8), fot. M. Lorek MNWr

Nagroda honorowa Muzeum Narodowego we Wrocławiu

dla Devon Stackonis za pracę „Retaining walls”

Praca, formalnie z zakresu antropologii, stomatologii i górnictwa, swoją treścią i budową stanowi memorandum w sprawie wpływu człowieka na człowieka i otaczające go środowisko. Wykonana na najwyższym poziomie techniki drukarskiej i introligatorskiej, symulująca rozwiązaniami formalnymi XIX-wieczną publikację medyczną, ukazuje bezmiar wpływu industrializacji na wszystko wokół. Wielokrotna analogia „wydobywania w ludzkiej skali”, znajdująca swoje crescendo w opisie praktyki prewencyjnego usuwania zębów stałych w XIX-wiecznej Pensylwanii, którego doświadczyła rodzina autorki, a uwidoczniona zwłaszcza w wysokiej jakości warstwie ilustracyjnej wykonanej techniką akwaforty, wyróżnia tę pracę w poruszający sposób.

Magdalena Soboń, "Stan nieważkości", kodeks / 2025, Łódź (Polska) /

papier czerpany / technika własna / 65 × 45 × 3 cm / unikat, fot. M. Lorek MNWr

Nagroda honorowa Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu dla Magdaleny Soboń za pracę „Stan nieważności”

Praca zręcznie odzwierciedla napięcie między ustawiczną potrzebą kontaktu, bodźców, kreacji, a korzyściami płynącymi ze stanu monotonii, powtarzalności i rytmu. Pozbawiona znaków pisma konstruuje komunikat samym deseniem, fakturą i kolorem, dodatkowo uwypuklając jego sens grą słowną zawartą w tytule. W ten sposób przywraca należyty sens ciszy i niedopowiedzeniu.

Barbara Mydlak i Yanna Devala, "Sent unsent letter", (stanowiący element projektu "A healing ilusion), interaktywny obiekt przestrzenny z kompozycjami muzycznymi / 2023, Gandawa (Belgia) / japoński papier czerpany ręcznie, tusz, cukier /technika własna / 22 × 32 × 0,5 cm oraz kompozycje: "Bouleversenments; Boussoles (muz. w wyko. Yann Deval/unikat, fot. M. Lorek MNWr

Nagroda Honorowa Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi dla Barbary Mydlak i Yanna Devala za obiekt z cyklu „Sent unsent letter” (stanowiący element projektu „A healing illusion”)

Praca w subtelny sposób łączy różnorodne przekazy, zapisy i nośniki, przekładając na język sztuki intermedialność współczesnego środowiska komunikacyjnego człowieka. Treść, ukryta pod warstwami cukru, jednocześnie jest i nie jest, a towarzyszące pracy kompozycje muzyczne wzmagają tylko wrażenie ulotności, niedokonania lub straty. Synestezja, którą powoduje praca, staje się komunikatem wyrażającym niepewność i iluzoryczność towarzyszącą nadawcom i odbiorcom. Autorzy tym samym trafnie sugerują, że dialog tak naprawdę buduje się poza słowami i dokumentami, co stanowi o mocy przekazu pracy.

 Radosław Nowakowski, „Ulica Sienkiewicza w Kielcach dwadzieścia lat później, czyli w poszukiwaniu drugiej strony” obiekt przestrzenny / 2023, Dąbrowa Dolna (Polska) /papier, tektura, płótno / druk atramentowy /30 × 15 × 5,5 cm (zamknięty) / druk na żądanie, fot. M. Lorek MNWr

Wyróżnienie honorowe dla Radosława Nowakowskiego za pracę „Ulica Sienkiewicza w Kielcach dwadzieścia lat później, czyli w poszukiwaniu drugiej strony”

Praca, nawiązująca do pracy „Ulica Sienkiewicza w Kielcach” wydanej w 2003 roku przez tego samego autora, zaświadcza o konsekwentnym podążaniu artystyczną drogą w kierunku obranym przez autora. Paralelność, do której praca odwołuje się na wielu poziomach, nawarstwia znaczenia, komunikaty, obiegi i rejestry, niekiedy zrozumiałe tylko dla autora. W tym celu zręcznie wykorzystuje formę (leporella), gatunek (liberatura) i zamierzenie wydawnicze (kontynuacja).

 Magdalena Chomiak, „Utracone dzieciństwo”, 

kodeks / 2025, Toruń (Polska) / gaza / kolaż, tusz / 32 × 23,5 × 3 cm / unikat

Wyróżnienie honorowe dla Magdaleny Chomiak za pracę „Utracone dzieciństwo”

Praca porusza delikatnością w przedstawianiu podjętego problemu – publikowania i wykorzystywania wizerunku dzieci w mediach społecznościowych. Zastosowane materiały i techniki odzwierciedlają to, czego nie wyrażono werbalnie (praca pozbawiona jest zapisu piśmienniczego) i w opinii jury robią to znacznie celniej. Zwłaszcza transparentny charakter pracy trafnie sygnalizuje kruchość i nostalgię, kulturowo wiązane z dzieciństwem, narażone na osłabienie czy uszczerbek pod wpływem współczesnego stanu środowiska komunikacyjnego.

Alina Kalczyńska, „Quo vadis”, leporello (w formie rękopisu) z trzema oryginałami akwareli /2025, Mediolan (Włochy) / papier / atrament, akwarela / 39,5 × 32 cm / nakład: 4 egz.

Wyróżnienie honorowe dla Aliny Kalczyńskiej za pracę „Qvo vadis”

Praca estetyką wykonania wyraziście zwraca uwagę na zagrożoną równowagę pomiędzy wnętrzem i zewnętrzem człowieka. Stawiając tytułowe pytanie, a jednocześnie odwołując się to niezatartego przeżycia obcowania z malowidłami naskalnymi (i udatnie przetwarzając je na język akwareli oraz kaligrafii), słusznie zmusza do refleksji nad utratą harmonii życia w zgodzie z naturą.

***

Jury – w składzie Barbara Banaś, Justyna Chojnacka, Agnieszka Kowalska-Owczarek, Jakub M. Łubocki, Renata Pacyna, Alicja Słowikowska, Magdalena Wosik – dokonało wyboru zwycięskich i wyróżnionych prac spośród 62 zgłoszonych przez uczestników Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Książki. II Wrocławskiego Triennale jako konkursowe, czyli interpretujących hasło przewodnie „Zasięgi”. 

Wszystkie zakwalifikowane do Przeglądu prace, w tym nagrodzone i wyróżnione – w sumie 121 realizacji – można oglądać na ekspozycji w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej do 15 lutego 2026. Bilety w cenie 10 zł dostępne są online lub w kasie biletowej.

Przez cały czas trwania wystawy zwiedzający mogą oddawać głosy na ich zdaniem najlepsze prace. Ogłoszenie wyników głosowania publiczności nastąpi 17 lutego 2026 na stronach internetowych i w mediach społecznościowych Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.

Wystawie towarzyszy katalog.

***

Organizatorzy:

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

Kuratorzy:

dr hab. Magdalena Wosik, prof. ASP (ASPWr)

dr Jakub Maciej Łubocki (MNWr)

Artystki, artyści i zespoły autorskie:

Monika Aleksandrowicz, Ioannis Anastasiou i Majka Dokudowicz, Maciej Barański, Barbara Bergner-Kaczmarek, Kornelia Biały, Dominika Bobulska, Mira Boczniowicz, Małgorzata Buczek-Śledzińska, Barbara Bugdol, Ewa Burda, Zoja Chmielewska, Stanisław Cholewa, Magdalena Chomiak, Danuta Dąbrowska, Tomasz Dobiszewski, Jakub Dziewit, Oskar Francuz, Teresa B. Frodyma, Kalina Georgiczuk, Agata Gromada, Zuzanna Gruszczyńska, Alicja Habisiak-Matczak, Aleksandra Janik, Justyna Jędrysek, Eugeniusz Józefowski, Anna Juchnowicz, Michalina Jurczyk, Alina Kalczyńska, Anna Karasińska, Igor Kociński, Agata Kosmacz, Karolina Koterwas, Mikhalina Krautsevich, Jakub Kwiatkowski, Sabina Labud, Ewa Latkowska-Żychska, Michał Leśniak, Maciej Linttner, Marek Łątkowski, Wiktoria Łukaszewicz, Agnieszka Łukaszewska, Aleksandra Marzęta, Maria Matyja-Rozpara, Joanna Miler, Julita Mośko, Barbara Mydlak i Yann Deval, Maja Myszkowiak, Małgorzata Malwina Niespodziewana, Radosław Nowakowski, Maja Owczarz, Gaba Palicka, Joanna Paljocha, Piotr Pandyra, Dorota Pietrzyk, Arek Potasiński, Seweryn Puchała, Ewa Rosiek-Buszko, Jolanta Rudzka-Habisiak, Aleksandra Sacha, The Self Preservation Society (Mira Boczniowicz i Dariusz J. Gorski), Zofia Siwy, Magdalena Soboń, Małgorzata Stachurska, Devon Stackonis, Edyta Stajniak, Joanna Stawowy, Anna Stąporek, Wawrzyniec Strzemieczny, Karolina Szafran-Kamrowska, Krystyna Szczepaniak, Aleksandra Szlęk, Wera Śliwowska, Joanna Tyborowska, Joanna Wiszniewska-Domańska, Małgorzata Wołoszczuk, Brygida Wróbel-Kulik, Katarzyna Zimna, Zizia (Izabela Rosińska), Katarzyna Zolich, Kateryna Zubakhina, Karolina Żelaznowska, Magdalena Żmijowska

Patronat honorowy:

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Marta Cienkowska

Polskie Towarzystwo Wydawców Książek

Ogólnopolski Przegląd Sztuki Książki. II Wrocławskie Triennale

wybrane wydarzenia towarzyszące

• Oprowadzania kuratorskie

wstęp z biletem na wystawę czasową

– 16 listopada, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 23 listopada, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik

– 7 grudnia, g. 13:00, prowadzenie Jakub M. Łubocki

– 20 grudnia, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 11 stycznia, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 7 lutego, g. 13:00, prowadzenie Jakub M. Łubocki

• Wykłady

wstęp wolny

– 20 grudnia, g. 12:00

Miejsce książki artystycznej w sztuce wydawniczej – prowadzenie dr Jakub M. Łubocki

– 24 stycznia, g. 12:00

River Man: O książkach artystycznych Richarda Longa – prowadzenie Justyna Chojnacka

– 7 lutego, g. 12:00

Co myślimy, gdy mówimy o książce artystycznej? Wprowadzenie do problematyki – prowadzenie dr Paweł Bernacki

– 15 lutego, g. 11:00

Magazyn CEGŁA. Literatura i design – prowadzenie Karol Pęcherz, Karolina Maria Wiśniewska

• Przystanek: Pawilon

warsztaty dla seniorów

prowadzenie Justyna Oleksy

wstęp z biletem w cenie 15 zł (z Wrocławską Kartą Seniora – 3 zł), zapisy

– 19 grudnia, g. 11:00

– 30 stycznia, g. 11:00

• Co mnie porusza w sztuce współczesnej?

warsztaty tańca intuicyjnego

prowadzenie Barbara Przerwa

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 10 stycznia, g. 18:00 – Jestem jak otwarta księga

– 31 stycznia, g. 18:00 – Czytanie – uciecha ziemska?

• W kierunku zamyślenia

warsztaty medytacji do dzieł sztuki

prowadzenie Barbara Przerwa

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 1 lutego, g. 16:00 – Słowa – wytchnienie. Słowa – spełnienie

• Warsztaty artystyczne z cyklu „Otwarta pracownia”

prowadzenie Kinga Łaska

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 8 lutego, g. 11:00 – Zgięcie, nić i format

• Warsztaty tworzenia zinów

prowadzenie Karolina Wiśniewska

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 14 lutego, g. 11:00 – Kryształowy Szum. Warsztat ZINZIN

• Zasięgi książki – zasięgi głosu. Slam

prowadzenie BroCat (Weronika Zwierzyńska)

– 14 lutego, g. 16:30 – Warsztaty slamowe, bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 14 lutego, g. 18:00 – Slam poetycki inspirowany wystawą, wstęp wolny, zapisy

• Spotkania w ramach cyklu „Muzeum dostępne!” 

prowadzenie Kinga Łaska

bilety w cenie 3 zł, zapisy

– 9 grudnia, g. 14:00 – Narracje bez słów, zajęcia z audiodeskrypcją w ramach cyklu „Dotknij Muzeum” 

– 24 stycznia, g. 13:00 – Niewyczerpane, integracyjne warsztaty sensoryczne w ramach cyklu „Ramię w ramię”, tłumaczenie PJM Elżbieta Resler

• Warsztaty dla dzieci

bilety w cenie 10 zł, zapisy

– 6 grudnia, g. 11:00 – Jedna książka z jednej kartki – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 14 grudnia, g. 11:00 – Składana historia – warsztaty rodzinne dla dzieci 0–2 lat w ramach cyklu „#muzealniaki_pod_kopułą”, prowadzenie Maja Kwiecińska

– 14 grudnia, g. 13:00 – Uwaga! To książka – warsztaty rodzinne dla dzieci 3–5 lat w ramach cyklu „Sztuczki w Pawilonie”, prowadzenie Maja Kwiecińska

– 10 stycznia, g. 11:00) – Zawiłe ścieżki liter – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 31 stycznia, g. 11:00 – Kiedy papier już nie wystarcza – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 5 lutego, g. 11:00 – Ukryte historie – Ferie w Pawilonie

– 12 lutego, g. 11:00 – Papierowa przygoda – Ferie w Pawilonie

 

Spotkania oraz warsztaty z laureatami

– więcej informacji wkrótce

Ogólnopolski Przegląd Sztuki Książki. II Wrocławskie Triennale

wybrane wydarzenia towarzyszące

Oprowadzania kuratorskie

wstęp z biletem na wystawę czasową

– 16 listopada, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 23 listopada, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik

– 7 grudnia, g. 13:00, prowadzenie Jakub M. Łubocki

– 20 grudnia, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 11 stycznia, g. 13:00, prowadzenie Magdalena Wosik, Jakub M. Łubocki

– 7 lutego, g. 13:00, prowadzenie Jakub M. Łubocki

Wykłady

wstęp wolny

– 20 grudnia, g. 12:00

Miejsce książki artystycznej w sztuce wydawniczej – prowadzenie dr Jakub M. Łubocki

– 24 stycznia, g. 12:00

River Man: O książkach artystycznych Richarda Longa – prowadzenie Justyna Chojnacka

– 7 lutego, g. 12:00

Co myślimy, gdy mówimy o książce artystycznej? Wprowadzenie do problematyki – prowadzenie dr Paweł Bernacki

– 15 lutego, g. 11:00

Magazyn CEGŁA. Literatura i design – prowadzenie Karol Pęcherz, Karolina Maria Wiśniewska

Przystanek: Pawilon

warsztaty dla seniorów

prowadzenie Justyna Oleksy

wstęp z biletem w cenie 15 zł (z Wrocławską Kartą Seniora – 3 zł), zapisy

– 19 grudnia, g. 11:00

– 30 stycznia, g. 11:00

Co mnie porusza w sztuce współczesnej?

warsztaty tańca intuicyjnego

prowadzenie Barbara Przerwa

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 10 stycznia, g. 18:00 – Jestem jak otwarta księga

– 31 stycznia, g. 18:00 – Czytanie – uciecha ziemska?

W kierunku zamyślenia

warsztaty medytacji do dzieł sztuki

prowadzenie Barbara Przerwa

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 1 lutego, g. 16:00 – Słowa – wytchnienie. Słowa – spełnienie

Warsztaty artystyczne z cyklu „Otwarta pracownia”

prowadzenie Kinga Łaska

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 8 lutego, g. 11:00 – Zgięcie, nić i format

Warsztaty tworzenia zinów

prowadzenie Karolina Wiśniewska

bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 14 lutego, g. 11:00 – Kryształowy Szum. Warsztat ZINZIN

Zasięgi książki – zasięgi głosu. Slam

prowadzenie BroCat (Weronika Zwierzyńska)

– 14 lutego, g. 16:30 – Warsztaty slamowe, bilety w cenie 20 zł, zapisy

– 14 lutego, g. 18:00 – Slam poetycki inspirowany wystawą, wstęp wolny, zapisy

Spotkania w ramach cyklu „Muzeum dostępne!” 

prowadzenie Kinga Łaska

bilety w cenie 3 zł, zapisy

– 9 grudnia, g. 14:00 – Narracje bez słów, zajęcia z audiodeskrypcją w ramach cyklu „Dotknij Muzeum” 

– 24 stycznia, g. 13:00 – Niewyczerpane, integracyjne warsztaty sensoryczne w ramach cyklu „Ramię w ramię”, tłumaczenie PJM Elżbieta Resler

Warsztaty dla dzieci

bilety w cenie 10 zł, zapisy

– 6 grudnia, g. 11:00 – Jedna książka z jednej kartki – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 14 grudnia, g. 11:00 – Składana historia – warsztaty rodzinne dla dzieci 0–2 lat w ramach cyklu „#muzealniaki_pod_kopułą”, prowadzenie Maja Kwiecińska

– 14 grudnia, g. 13:00 – Uwaga! To książka – warsztaty rodzinne dla dzieci 3–5 lat w ramach cyklu „Sztuczki w Pawilonie”, prowadzenie Maja Kwiecińska

– 10 stycznia, g. 11:00) – Zawiłe ścieżki liter – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 31 stycznia, g. 11:00 – Kiedy papier już nie wystarcza – warsztaty plastyczno-ruchowe dla dzieci 6–10 lat w ramach cyklu „Muzealne poruszenie”, prowadzenie Barbara Przerwa

– 5 lutego, g. 11:00 – Ukryte historie – Ferie w Pawilonie

– 12 lutego, g. 11:00 – Papierowa przygoda – Ferie w Pawilonie

 Spotkania oraz warsztaty z laureatami

– więcej informacji wkrótce

informacja prasowa

Tomasz Konieczny jako Mandryka na scenie Met!

W sobotę, 22 listopada, w ramach cyklu The Met: Live in HD, widzowie w całej Polsce będą mogli zobaczyć na wielkim ekranie jedno z najpiękniejszych dzieł Richarda Straussa – "Arabellę", transmitowaną na żywo z Metropolitan Opera w Nowym Jorku.

Tomasz Konieczny jako Mandryka na scenie Met

W tytułowej roli zadebiutuje Rachel Willis-Sørensen, uznawana za jedną z najwybitniejszych sopranistek swojego pokolenia. U jej boku wystąpi światowej sławy polski bas-baryton Tomasz Konieczny, który w poprzednim sezonie Met zachwycił publiczność jako Don Pizarro w Fideliu Beethovena, a wkrótce pojawi się również jako Gorwenal w nowej inscenizacji Tristana i Izoldy Wagnera. 

Krytycy jednogłośnie wychwalają Tomasza Koniecznego za jego interpretację Mandryki. Już od pierwszych chwil na scenie artysta zrobił niezapomniane wrażenie, emanując młodzieńczą energią (Opera Wire). Jego głos, gładki i szlachetny, podkreślał arystokratyczny charakter postaci, a wraz z narastającą muzyką Straussa nabierał lirycznej barwy (Opera Wire). Artysta znakomicie oddał też zmieniające się nastroje Mandryki – od otwartości, przez zazdrość i niepewność, aż po wściekłość – instynktownie wyczuwając niuanse fraz kompozytora (Seen and Heard International). W swoim występie wokalnym i aktorskim Konieczny ukazał zarówno niezdarność postaci, jak i rodzące się uczucie do Arabelli, a jego potężny bas-baryton harmonijnie łączył siłę z czułością i modulacją tam, gdzie wymagała tego rola (Bachtrack).

Podczas sobotniej transmisji mistrzowską orkiestrę Met poprowadzi Nicholas Carter.  Powracająca po ponad dekadzie klasyczna inscenizacja Otto Schenka, z imponującą scenografią Günthera Schneidera-Siemssena i kostiumami Mileny Canonero, zachwyci tradycyjnym urokiem, oddając w pełni elegancję i ducha opery Straussa.

Sobotnie wydarzenie będzie 62. wystawieniem Arabelli w historii Met, a także pierwszą transmisją tej opery w ramach cyklu Live in HD. Wieczór poprowadzi Ryan Speedo Green, który w przerwach zaprosi widzów za kulisy spektaklu i przeprowadzi ekskluzywne wywiady z artystami.

📅 Data: 22 listopada (sobota)
🏛️ Miejsce: Wybrane kina i instytucje kultury w całej Polsce. Sprawdźcie lokalizację poniżej lub na stronie http://nazywowkinach.pl

informacja prasowa

Wrocławskie Zaduszki Jazzowe

16 listopada o godz.19:00 w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu odbędą się Wrocławskie Zaduszki Jazzowe. Koncert kontynuuję wieloletnią tradycję Zaduszek Jazzowych zapoczątkowaną w latach 50. ubiegłego wieku przez środowiska jazzowe i akademickie oraz jest hołdem trzech pokoleń muzyków dla wybitnych twórców polskiej i zagranicznej muzyki improwizowanej. 

W tym roku wystąpią Kuba Stankiewicz Trio z gościnnym udziałem saksofonisty Macieja Sikały oraz zespół studentów Wydziału Muzyki Jazzowej AMKL - Szkil Goszczyński Quintet. 

Wrocławskie Zaduszki Jazzowe to piękna okazja do  upamiętnienia znakomitych twórców związanych ze światową i polską sceną jazzową. W programie wieczoru znajdą się więc - oprócz  kompozycji wykonawców – utwory zmarłego niedawno Jacka DeJohnetta, Krzysztofa Komedy oraz Jana Ptaszyna Wróblewskiego, który dla naszego środowiska jest postacią ikoniczną, a w 2023 roku otrzymał tytuł doktora Honoris Causa wrocławskiej uczelni muzycznej.

Jakub Olejnik, prezes PSJ Wrocław i Kierownik Katedry Muzyki Jazzowej AMKL 

W pierwszej części koncertu zaprezentuje się najmłodsze pokolenie jazzmanów, studenci Wydziału Muzyki Jazzowej Akademii Muzycznej we Wrocławiu, czyli Szkil Goszczyński Quintet. Występ młodego zespołu dedykowany będzie pamięci wybitnego perkusisty Jacka DeJohnetta – jednej z najbardziej inspirujących postaci światowego jazzu, który odszedł w listopadzie br., pozostawiając po sobie niezatarte piętno w historii muzyki improwizowanej.

SZKIL GOSZCZYŃSKI QUINTET wystąpi w składzie: Mateusz Szkil – gitara, Jarosław Goszczyński – saksofon, Tymoteusz Zalewski – fortepian, Wojciech Sikora – gitara basowa, Piotr Harazin – perkusja.

W drugiej części wieczoru usłyszymy znakomitych artystów od dekad obecnych na polskiej i europejskiej scenie jazzowej. Z autorskimi utworami i aranżacjami utworów Krzysztofa Komedy i Jana Ptaszyna Wróblewskiego wystąpi trio jednego z czołowych polskich pianistów jazzowych, Kuby Stankiewicza, z gościnnym udziałem wybitnego saksofonisty – Macieja Sikały. 

KUBA STANKIEWICZ TRIO feat. MACIEJ SIKAŁA

KUBA STANKIEWICZ – fortepian

MACIEJ SIKAŁA – saksofon

JAKUB OLEJNIK – kontrabas

PRZEMYSŁAW JAROSZ – perkusja

Wrocławskie Zaduszki Jazzowe to piękna okazja do  upamiętnienia znakomitych twórców związanych ze światową i polską sceną jazzową. W programie wieczoru znajdą się więc - oprócz  kompozycji wykonawców – utwory zmarłego niedawno Jacka DeJohnetta, Krzysztofa Komedy oraz Jana Ptaszyna Wróblewskiego, który dla naszego środowiska jest postacią ikoniczną, a w 2023 roku otrzymał tytuł doktora Honoris Causa wrocławskiej uczelni muzycznej.

Jakub Olejnik, prezes PSJ Wrocław i Kierownik Katedry Muzyki Jazzowej AMKL

Wrocławskie Zaduszki Jazzowe są wspólną inicjatywą Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego Wrocław, Katedry Muzyki Jazzowej Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu oraz Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu. Koncert dofinansowano z budżetu Gminy Wrocław oraz z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego.

WROCŁAWSKIE ZADUSZKI JAZZOWE

niedziela, 16.11.2025, godz. 19:00

Sala Koncertowa Akademii Muzycznej we Wrocławiu, ul. Zelwerowicza 7-11

Bilety w cenie 60 zł dostępne na stronie www.kubilecik.pl

informacja jazzowa

Anatomia przemocy /recenzja filmu Wojtka Smarzowskiego "Dom dobry"/

Film "Dom dobry" jest zrobiony "grubą kreską", co nie jest bynajmniej komplementem. O ile reżyser postarał się nakreślić złożony portret bohaterki, o tyle męski bohater, o wyglądzie sympatycznego misia, został uproszczony do bólu. Film to czarno-biały, o cechach reportażu interwencyjnego, pozbawiony uniwersalnego przesłania. A przy tym nieznośnie brutalny, tak w warstwie języka, jak i obrazu.

Kadr z filmu "Dom dobry" w reż. Wojtka Smarzowskiego

Wojtek Smarzowski jest reżyserem, który nie robi letnich filmów i zazwyczaj podejmuje trudne tematy. Tak było w przypadku "Wesela" (2004, 2021), w którym przedstawił krytycznie obraz współczesnej Polski i Polaków, "Róży" (2011) – dramatycznej powojennej historii Polaków i Mazurów. Odważnie podjął także dramat ludobójstwa na Wołyniu ("Wołyń", 2016). Podejmował również tematy społeczne: pijaństwa ("Pod Mocnym Aniołem", 2013), skandali pedofilskich w Kościele ("Kler", 2018). Odrażający bohaterowie pojawili się w filmie "Dom zły" (2009), do którego nawiązuje tytułem najnowszy film reżysera: "Dom dobry". Podejmuje w nim Smarzowski temat przemocy domowej. Jak stwierdził podczas spotkania z publicznością w Kinie Nowe Horyzonty, zjawisko to nasiliło się ze szczególną mocą podczas pandemii, wtedy też pomyślał o tym, aby nakręcić kameralny film, którego akcja rozgrywać się będzie we wnętrzach. 

Opowiedziana w filmowych obrazach historia jest równie mocna, jak całe kino Smarzowskiego, który "od zawsze" przedstawiał świat w czarnych barwach. Z jednej strony, można by – idąc tropem wypowiedzi reżysera – potraktować jego filmy jako "misyjne". W wywiadzie, który przeprowadziłam z nim przed dziesięcioma laty, powiedział:

"Robię filmy, bo coś mnie uwiera, coś mnie w naszej rzeczywistości boli. Ale zawsze próbuję zostawić nadzieję. Na tyle, na ile potrafię. Postrzegam kino jako rodzaj misji. Robienie filmów błahych kompletnie mnie nie interesuje". 

Z drugiej zaś strony, łatwo w takim przypadku popaść w ton moralizatorski i pokazywać świat czarno-biały, choć w przypadku filmów Smarzowskiego bieli jest niewiele. 

W "Domu dobrym" (w kontekście obejrzanego filmu tytuł wydaje się brzmieć ironicznie) reżyser przeprowadza coś w rodzaju anatomii przemocy. Najpierw widzimy bohaterkę Gośkę (znakomita Agata Turkot) w relacji z matką - alkoholiczką, która nie tylko nie obdarza jej dobrym słowem czy gestem, ale nieustająco krytykuje, nie przebierając w słowach. Nie inaczej wyglądają w tym domu święta, na których pojawia się siostra z mężem, również mająca problem alkoholowy. Główna bohaterka jest abstynentką, zachowuje pogodę ducha i zarabia na życie lekcjami angielskiego, wspomagając finansowo matkę i siostrę. W Internecie poznaje Grześka (Tomasz Schuchardt), z którym prowadzi intelektualne zabawy w odgadywanie cytatów, a później, po karczemnej awanturze, którą robi jej matka (Agata Kulesza), przeprowadza się do niego, właściwie nie znając człowieka. To raczej ucieczka od matki niż świadoma decyzja. Wpada jednak z deszczu pod rynnę, bo ów okazuje się sadystą i damskim bokserem. Taki jest mniej więcej zarys fabuły.

Smarzowski, a za nim wielu recenzentów, opowiada o tym, że bohaterkę łączy z partnerem, a potem mężem, uczucie miłości, ja jednak uważam, że to mija się z prawdą. Owszem, jest tęsknota za miłością, także za normalnym domem, poczuciem bezpieczeństwa, które jest tak silne, że bohaterka nie chce widzieć realiów. A potem jest już za późno: nie potrafi się uwolnić, zwłaszcza, że nie ma dokąd pójść i że nie może liczyć na niczyją pomoc: nie udzielą jej skutecznie ani najbliżsi, ani znajomi, ani instytucje społeczne. 

Film jest zrobiony "grubą kreską", co nie jest bynajmniej komplementem. O ile reżyser postarał się nakreślić złożony portret bohaterki jako wrażliwej kobiety, a zarazem DDA (dorosłe dzieci alkoholików), co czyni ją w konsekwencji ofiarą psychopaty, o tyle główny bohater, o budzącym sympatię wyglądzie sympatycznego misia, został uproszczony do bólu. Jedyne zdanie, które pada w filmie, a którego celem jest "wyjaśnienie", dlaczego tak postępuje, brzmi: "Tak robił mój dziadek, mój ojciec i ja tak robię". No, przepraszam... Rozumiem pewne uproszczenia w reportażu interwencyjnym, ale tu... Najbardziej interesującym pomysłem formalnym tego filmu, który warto by zauważyć, jest scena, w której leżąca w szpitalu bohaterka "rozdwaja się" niejako na osobne postacie i odtąd już pojawiają się obrazy, co do których nie jesteśmy pewni, czy rozgrywają się realnie, czy tylko w wyobraźni nękanej kobiety. 

Tak się złożyło, że wieczór poprzedzający kinową projekcję najnowszego filmu Wojtka Smarzowskiego spędziłam oglądając (kolejny raz) "Lewiatana" Andrieja Zwiagincewa. Otóż tam, poza dobrze opowiedzianą historią społeczno-polityczną, rozgrywa się pełen ukrytych symboli dramat, który sprawia, że kino to nabiera cech uniwersalnych, a bohater ze zwykłego pijaczka z rosyjskiej prowincji staje się bohaterem tragicznym. Tego mi właśnie w filmie Smarzowskiego brakuje. No i nie jest to film, do którego chciałoby się powrócić...

Film "Dom dobry" obejrzałam przedpremierowo w Kinie Nowe Horyzonty 5 listopada 2025.

Zwiastun filmu "Dom dobry"