150 lat z Sibeliusem w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu /relacja z koncertu/

Koncertem skrzypcowym d-moll Jeana Sibeliusa w wykonaniu Elina Vähälä  oraz Orkiestry NFM pod batutą Eiji Oue  uczczono 150 urodziny fińskiego kompozytora w Narodowym Forum Muzyki.

koncert 100 lat z Sibeliusem, fot. B. Beszlej

Bieżący rok jest w NarodowymForum Muzyki rokiem wielu jubileuszy. We wrześniu obchodziliśmy 80. urodziny Maestro Tadeusza Strugały, z końcem października - również 80. rocznicę urodzin Arvo  Pärta, a w mijającym, pierwszym tygodniu listopada, cieszyliśmy ucho koncertem z okazji 150 urodzin Jeana Sibeliusa. Z tej okazji wykonano jego Koncert skrzypcowy d-moll , a ponadto utwory H. Berlioza i S. Rachmaninowa.

 Cały płonął

Powstanie tego pięknego utworu trwało długo i było równie trudne, jak dla wielu skrzypków jego wykonanie. Żona Sibeliusa Aino tak opisywała zaangażowanie swego męża:

Janne cały płonął (podobnie jak ja!), i raz po raz doświadczał ‘embarras de richesse’. Czuł się dosłownie oszołomiony ogromną ilością tematów muzycznych, które przychodziły mu do głowy. Nie spał nocami, grał niewiarygodnie pięknie i nie mógł oderwać się od tych zachwycających melodii. A wszystkie one żyły pełnią życia i dawały możliwość różnorodnych przetworzeń.

Sibelius zaczął komponować koncert skrzypcowy już w 1899 roku, ale praca szła żmudnie i przez trzy lata nie posuwała się ani trochę do przodu, choć artysta zapewniał w listach żonę, że "ma cudowne tematy dla swego koncertu skrzypcowego".  Komponowanie nabrało tempa, gdy w listopadzie 1902 roku wybrał się do Berlina, by poprowadzić koncert ze swoimi utworami i poznał tam sławnego wówczas wirtuoza skrzypiec Willy Burmeistera. Ten, mając być pierwszym wykonawcą utworu, dopingował Sibeliusa, jak umiał, porównując go m.in. z Piotrem Czajkowskim. Ponadto zaś przygotowywał już ukończone fragmenty. W grudniu 1903 r. Sibelius poinformował Carpelana, że ukończył dwie pierwsze części. Na orkiestrację czekała jeszcze tylko część trzecia. Ostatecznie utworu nie wykonał jednak  Burmeister, ponieważ Sibelius - pod presją kłopotów finansowych - przyspieszył datę premiery i zerwał z nim umowę. W rezultacie kłótni Sibelius zadedykował swój koncert innemu wioliniście - Franzowi von Vecsey. 

Eiji Oue – dyrygent

W styczniu 1904 roku koncert został ukończony, a pierwszym jego wykonawcą podczas prezentacji w dniu 8 lutego 1904 roku był Viktor Novacek - nauczyciel gry na skrzypcach w Helsińskiej Akademii Muzycznej. Dyrygował sam Sibelius. Występ Novacka okazał się wielką klapą. Gdyby kompozytor poczekał miesiąc, sława Burmeistera  przyniosłaby mu prawdopodobnie sukces. A tak o nieudanym koncercie szybko zapomniano.

Drugie życie koncertu skrzypcowego

Dopiero po latach wirtuoz skrzypiec Jascha Heifetz,  który nagrał koncert Sibeliusa w 1930 roku, sprawił, że publiczność doceniła wreszcie piękno tej kompozycji. Jednocześnie trzeba podkreślić, że trudności techniczne tego utworu są równe jego urodzie. Akordy, flażolety, pasaże dowodzą, że Sibelius nie zaniedbał umieścić w partii solowej żadnych, znanych wówczas, ozdobników. Paradoksalnie jednak wszystko to sprawia, że Koncert skrzypcowy d-moll Jeana Sibeliusa stał się bardzo popularny, zarówno wśród skrzypków, pragnących pokazać cały swój arsenał środków, jak i wśród słuchaczy, których urzeka uroda tej muzyki.

Elina Vähälä /fot. B. Beszlej

 Podczas wrocławskiego koncertu wystąpiła finlandzka skrzypaczka Elina Vähälä, której wirtuozeria budziła wyłącznie podziw i która błyskotliwie interpretowała tę tyleż wspaniałą, co trudną kompozycję. Towarzyszyła jej Orkiestra Symfoniczna  NFM pod batutą wybitnego japońskiego dyrygenta, Eiji Oue, który porwał wrocławską publiczność swoją niebywałą ekspresją. Orkiestra Symfoniczna NFM wykonała także Korsarza – uwerturę koncertową op. 21 H. Berlioza oraz II Symfonię e-moll op. 27 S. Rachmaninowa. Występ Elina Vähälä był jednak najjaśniejszym punktem koncertu poświęconego 150 rocznicy urodzin Jeana Sibeliusa.

Koncert odbył się 6 listopada 2015 roku w Narodowym Forum Muzyki. 

Relacja ukazała się na portalu Kulturaonline 9 listopada 2015 r.