poniedziałek, 16 marca 2020

Wirtualne zwiedzanie zabytków w Polsce, cz. I

Nie możemy wprawdzie obecnie obcować z oryginałami dzieł sztuki, ale od czego jest Internet. Zapraszam na wirtualny spacer po zabytkowych miejscach. 


Bazylika Katedralna w Łowiczu , fot. Zabytki.pl


Bazylika Katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny  i św. Mikołaja 

w Łowiczu


Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz główny, fot. Wikipedia

Rozpocznijmy od Bazyliki Katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny  i św. Mikołaja w Łowiczu, kościoła znajdującego się przy Starym Rynku, nazwanej "Mazowieckim Wawelem". To miejsce wiecznego spoczynku dwunastu arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski, którzy od 1136 często rezydowali w będącym ich własnością Łowiczu. Ponieważ prymasi Polski byli z tytułu pełnionych przez siebie urzędów kościelnych jednocześnie interreksami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1572 w czasach bezkrólewia, kościół pełnił tymczasową funkcję najważniejszej świątyni Rzeczypospolitej. 13 listopada 2012 roku obiekt został wpisany na listę Pomników historii.

Orientowana świątynia trzynawowa o zbliżonym do kwadratu korpusie z dwuwieżową fasadą z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, ujętym w przybudówki – zakrystie.

Prezbiterium jest dwuprzęsłowe, zamknięte wielobocznie, za nim dobudowana od wschodu Kaplica Ogrójcowa z drugiej połowy XVIII wieku. Nawa główna pięcioprzęsłowa, natomiast nawy boczne czteroprzęsłowe. Na przedłużeniu naw bocznych przy prezbiterium na północy Kaplica Komorowskiego, za nią zakrystia wikariuszy, nad nią kapitularz. Po przeciwnej stronie kaplica Uchańskiego, za nią zakrystia kanonicka a nad nią skarbiec. W zachodnim przęśle nawy głównej pomiędzy wieżami znajduje się chór muzyczny wsparty na wielkiej arkadzie półeliptycznej. Nawy boczne oddzielone od głównej filarami arkadowymi. Ściany w prezbiterium i filary nawy głównej ozdobione pilastrami, dźwigającymi belkowanie z dekoracją stiukową.

Sklepienie nad kaplicą Najświętszego Sakramentu w nawie północnej

Korpus katedry oplata pięć kaplic grobowych prymasów Polski:

Kaplica Lipskiego (Najświętszego Sakramentu) – zbudowana w latach 1641-1647, ołtarz projektu Jakuba Fontany, polichromie autorstwa Adama Swacha, kaplica ku czci prymasa Jana Lipskiego
Kaplica Prażmowskiego – w nawie północnej, zawiera barokowe epitafium prymasa Mikołaja Prażmowskiego oraz dwie płyty zasłaniające krypty grobowe.
Kaplica Komorowskiego (Kaplica Pana Jezusa Ukrzyżowanego) – zbudowana w 1761, późnobarokowa autorstwa Jakuba Fontany, krucyfiks z XVI wieku, nagrobek prymasa Adama Komorowskiego, autorstwo przypisywane Janowi Chryzostomowi Redlerowi.
Kaplica Uchańskiego (Kaplica św. Wiktorii) – wzniesiona w latach 1575-1580 przez Jana Michałowicza z Urzędowa, niegdyś mieszcząca manierystyczny nagrobek prymasa Jakuba Uchańskiego jego autorstwa (obecnie na zewnątrz kaplicy). Jako votum za zwycięstwo wojsk polskich pod Beresteczkiem w 1651, prymas Maciej Łubieński wzniósł w niej marmurowy ołtarz i umieścił relikwie św. Wiktorii w srebrno-złotej trumience. Kaplica została przebudowana w stylu klasycystycznym przez Efraima Szregera w 1782.
Kaplica Wężyka (św. Anny) – wzniesiona w latach 1635-1640, w niej ołtarze św. Jana Nepomucena i św. Anny projektu Karola Baya, kaplica ku czci prymasa Jana Wężyka.
Kaplica Tarnowskiego (Świętej Trójcy) – wzniesiona w latach 1609-1611, znajduje się tu renesansowy nagrobek Piotra Tarnowskiego, ojca prymasa Jana Tarnowskiego i rzeźby w ołtarzu, autorstwa gdańskiego rzeźbiarza Willema van den Blocke (po 1604).
(źródło: Wikipedia)




Katedra w Łowiczu z lotu ptaka

Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku


Cerkiew od frontu, fot. Sebastian Mierzwa, Wikipedia
Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku – cerkiew prawosławna, następnie cerkiew greckokatolicka w Smolniku. Od 1974 filialny kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowzięcia NMP parafii św. Stanisława Biskupa w Lutowiskach.

W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie. Włączona do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.


Architektura i wyposażenie

Cerkiew w Smolniku reprezentuje typ bojkowski. Jest to dzisiaj jedyny zachowany obiekt sakralny tego typu w Bieszczadach i jeden z trzech w całym kraju. Świątynia jest trójdzielna, z nawą, prezbiterium i przedsionkiem równej wysokości, ale nierównej szerokości – nawa jest wyraźnie większa. Wszystkie części budynku wieńczą cebulaste kopułki z krzyżami na szczycie namiotowych dachów. Całość okala okap.

Wnętrze cerkwi, fot. Sebastian Mierzwa, Wikipedia/Wikipedia

Ikonostas znajdujący się pierwotnie w świątyni został zniszczony po 1951. Jedynym elementem oryginalnego wyglądu cerkwi jest fragment polichromii przedstawiający kotarę podtrzymywaną przez anioły oraz puste kartusze, w których pierwotnie znajdowały się postacie proroków starotestamentowych. Ikony Zaśnięcia Bogurodzicy i Bogurodzicy Hodigitria ze smolnickiej cerkwi, datowane na 1547 rok znajdują się obecnie w Muzeum Sztuki Ukraińskiej we Lwowie, zaś ikony Apostołów Deesis znajdują się w muzeum w Łańcucie.

Bieszczady, kierunek Smolnik

Kopalnia Soli w Wieliczce

Obraz Żupy Wielickiej i miasta Wieliczki na grafice Wilhelma Hondiusa z 1645 roku/Wikipedia

Kopalnia Soli „Wieliczka” – kopalnia soli kamiennej, w Wieliczce pod Krakowem. Od XIII wieku do 1772 wspólnie z kopalnią soli „Bochnia” wchodziła w skład żup krakowskich. Sole wydobywane w kopalni pochodzą z miocenu.

W 1976 roku kopalnia wpisana została do krajowego rejestru zabytków. Dwa lata później wpisana przez UNESCO na pierwszą Listę światowego dziedzictwa. W 1989 roku Kopalnia Soli „Wieliczka” poszerzyła Listę Światowego Dziedzictwa Zagrożonego, z której została skreślona w 1998 roku[3]. Od 1994, to także pomnik historii Polski. 30 czerwca 1996 roku zaprzestano całkowicie eksploatacji złoża[4]. Kopalnia soli Wieliczka w 2007 r. w plebiscycie „Rzeczpospolitej” została uznana za jeden z siedmiu cudów Polski, zdobywając największą liczbę głosów.

W 2006 roku kopalnię odwiedziło 1 065 857 gości, 58% odwiedzających stanowili obcokrajowcy. Spośród nich najwięcej było Brytyjczyków – ponad 57 tysięcy i Niemców – ponad 50 tysięcy.


Nadszybie szybu Daniłowicza, fot. Wikipedia

Podziemna Trasa Turystyczna wielickiej kopalni powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Około miliona turystów rocznie zwiedza ok. 3 km trasy składającej się z 20 komór, położonych na głębokościach od 64 do 135 metrów (poziomy I – III). Na trasie jest do pokonania ok. 800 schodów. Część trasy przystosowana jest dla wózków inwalidzkich. Zwiedzanie trwa ok. 2–3 godziny.

Komora Mikołaja Kopernika
Komora powstała przed 1785 rokiem dzięki eksploatacji brył soli zielonej. Znajduje się w niej rzeźba solna przedstawiająca Mikołaja Kopernika, który najprawdopodobniej był gościem wielickiej kopalni. Dzieło to stworzył Władysław Hapek w 1973 roku, upamiętniając 500-lecie urodzin astronoma.

Kaplica św. Antoniego
Najstarsza z zachowanych podziemnych kaplic poświęcona została w 1698 roku. Wykonano ją w stylu barokowym, składa się z prezbiterium, nawy i przedsionka zawierającego, ze względu na szczupłość miejsca, ambonę. Prezbiterium przykrywa sklepienie kolebkowe, nawę zaś krzyżowe. Przedsionek, łączący się z chodnikiem, posiada sklepienie płaskie. Kaplica jest, jak na warunki podziemia, stosunkowo duża: dł. – 7,5 m, szer. – 6 m, wys. 5,5 m.

Pomiędzy nawą a przedsionkiem znajduje się podparty kolumnami łukowy portal. Z kolei pomiędzy nawą a prezbiterium dostrzec można arkadę filarową z łukiem zdobionym motywem podkowy. Drewniana nastawa ołtarzowa wypełnia praktycznie całe prezbiterium. Pierwotnie w centralnej wnęce trójdzielnego ołtarza stała figura patrona kaplicy – św. Antoniego, obecnie jest tam drewniany krucyfiks (przed nim, wykonane znacznie później, figury Madonny z Dzieciątkiem i św. Antoniego). U stóp ołtarza solne figury dwóch klęczących zakonników (prawdopodobnie franciszkanów). W skrzydłach ołtarza figury św. Stanisława biskupa i św. Klemensa papieża (ten ostatni, patron górników jest także patronem parafii wielickiej). Prawej stronie ołtarza towarzyszy rzeźbione wyobrażenie Męki Pańskiej z klęczącymi świętymi: Marią Magdaleną i Janem. We wnęce z lewej strony ołtarza pyszniła się przez dwa stulecia, wykonana z najczystszej soli spiżowej figura Augusta II Wettina (Mocnego), obecnie prawie całkiem wyługowana. Nawa posiada dwa ołtarze boczne: św. Piotra z Alcantary oraz św. Kazimierza królewicza. Przedsionek zdobią postacie świętych: Franciszka i Dominika, przy czym figury Piotra i Pawła flankują ambonę, zwieńczoną ponadto gołębicą, symbolizującą Ducha Świętego.

Komora Janowice

Komora Janowice, fot. Wikipedia

Komora powstała w XVII wieku. Obecnie w jej wnętrzu znajduje się grupa figur ilustrujących polską legendę, opowiadającą o pochodzeniu podkrakowskiego złoża solnego. Sól kamienną w Wieliczce zaczęto wydobywać z końcem wieku XIII podczas panowania w Krakowie księcia Bolesława Wstydliwego i jego żony świętej Kingi. Według legendy, zanim Kinga przybyła z Węgier do stolicy Polski, chciała podarować nowej ojczyźnie wyjątkowy prezent. Dowiedziawszy się, że w Polsce nie wydobywa się soli kamiennej, poprosiła swego ojca, króla Belę IV o jedną z węgierskich kopalń soli. Król przychylił się do prośby córki.

Komora Weimar


Komora Weimar, fot. Wikipedia

Nazwana na cześć miejsca zamieszkania Johanna Wolfganga Goethego, jednego z pierwszych gości wielickiej kopalni, którego figura znajduje się u wejścia do komory. Komora powstała w początkach XX wieku, po wyeksploatowaniu bryły soli zielonej metodą mechaniczną. Bryłę soli wybierano od góry. Efektywność pracy osiągano przez zastosowanie strzelania prochem, a następnie oczyszczania bocznych ociosów. Wewnątrz komory znajduje się figura Skarbnika – dobrego ducha kopalni oraz wagonik z solą, które to elementy zdobiły stanowisko kopalni na wystawie Expo 2000 w Hanowerze.

Widoczny pod stropem wyrobiska wylot chodnika jest fragmentem ciągu wentylacyjnego. W latach 60. XX wieku dół komory zalano solanką, tworząc jeziorko. Wybudowano również pomost widokowy, galerie i schody.

Komora Wessla

Wielicka kopalnia soli pełni również funkcje sanatoryjne, gdyż klimat panujący w kopalni jest szczególnie korzystny przy leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, astmy i alergii. W 1997 roku w komorze Teodora Wessla na III poziomie (135 m głębokości) otwarto Podziemny Ośrodek Rehabilitacyjno-Leczniczy. Dzięki prowadzonej w nim aktywnej rehabilitacji, pacjenci wdychając powietrze bogate w chlorek sodu, wapnia i magnezu, skutecznie eliminują niektóre schorzenia cywilizacyjne.

To tylko niektóre z licznych komór, z których każda warta jest uwagi.

Podziemne miasto w Polsce - Wieliczka



Stary Cmentarz Żydowski we Wrocławiu

Jedna z alei cmentarza, fot. Wikipedia

Stary cmentarz żydowski we Wrocławiu – kirkut znajdujący się przy ulicy Ślężnej we Wrocławiu, stanowi obecnie Muzeum Sztuki Cmentarnej, które jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia. Jego łączna powierzchnia to 4,6 ha, znajduje się na nim około 12 tysięcy nagrobków[a]. Znajdują się tutaj groby Żydów przybyłych z odległych stron, m.in. z Gdańska, Warszawy, Bonn, Hamburga czy Bostonu. Nekropolia jest miejscem szczególnie ważnym dla historyków, jako miejsce pochówku wielu znanych osób nie tylko z Wrocławia, ale i z Europy.

Cmentarz wyraźnie odróżnia się od kirkutów Europy Wschodniej. To miejsce różnorodnych form sztuki nagrobnej, bogatej symboliki, niezwykłego zdobnictwa macew oraz budowli. Niektóre z nich wzorowane są na stylu mauretańskim czy egipskim.

Cmentarz można zwiedzać codziennie w godzinach 09:00 - 16:00 w okresie zimowym ( XI - III ) ; 09:00 - 18:00 w okresie letnim ( IV - X ) ; wstęp bezpłatny w czwartki.

Nagrobki sławnych osób i symbolika

Symbol złamanego drzewa na macewie/Wikipedia

Cmentarz stanowi miejsce spoczynku dla wielu sławnych ludzi nie tylko z Wrocławia, ale i z całej Europy. Do najsłynniejszych pochowanych osób należą m.in.:

Lassalle Ferdinand (1825-1864) – uczestnik Wiosny Ludów, założyciel i przywódca pierwszej partii robotniczej w Niemczech,
Tiktin Gedalje (1810-1886) – rabin gminy wrocławskiej, syn Salomona i wnuk Abrahama, sławnych wrocławskich rabinów; od 1854 roku pierwszy Królewski Rabin Krajowy dla Śląska,
Cohn Ferdinand Julius (1828-1889) – botanik, pierwszy zaliczył bakterie do królestwa roślin, współpracował z Robertem Kochem w badaniach nad wąglikiem i szczepionkami przeciw tej chorobie,

Symbol złamanego kwiatu/Wikipedia

Graetz Heinrich (1817-1891) – twórca szkoły historycznej, autor pierwszej syntetycznej historii Żydów od czasów biblijnych do XIX wieku, wykładowca Seminarium i Uniwersytetu,
Galewsky Louis (1819-1895) – założyciel wytwórni wódek i likierów, produkującej m.in. popularny trunek o nazwie „Breslauer Dom” („Wrocławska Katedra”),
Kempner Friederike (1828-1904) – pisarka, zwana „śląskim łabędziem” lub „żydowskim słowikiem” ze względu niezwykły komizm, jakim posługiwała się w liryce; walczyła o prawa człowieka i obywatela,

Symbol dłoni kapłana w geście błogosławieństwa/Wikipedia

Sachs Clara (1862-1921) – znana malarka, impresjonistka,
Stein Auguste i Siegfried (1849-1936 i 1844-1893) – rodzice Edyty Stein – żydówki wrocławskiej, która przyjęła katolicyzm i jako siostra Teresa Benedykta od Krzyża została zamordowana w Auschwitz; od 1987 błogosławiona, od 1998 święta Kościoła Rzymskokatolickiego.

Stary cmentarz żydowski, ul. Ślężna we Wrocławiu/Radio Wrocław

Korzystałam z Wikipedii oraz materiałów zamieszczonych w Internecie.
cdn.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Wydarzenia w Muzeum Narodowym i oddziałach 1.12.2024

 W nadchodzący weekend Muzeum Narodowe we Wrocławiu zaprasza na wykłady w ramach cyklu „Kurs historii sztuki” oraz w cyklu „Jakie to ameryka...

Popularne posty