 |
| Dom podcieniowy - Żuławki, Piotr Lemański i Malwina Nogaj |
Żuławki i Drewnica - Żywy Skansen Architektury Drewnianej
Dom podcieniowy nr 6 w Żuławkach. Od 40 lat w dobrych rękach jest ozdobą wsi i aktualnie jednym z najbardziej znanych obiektów na całych Żuławach. Starsi mieszkańcy Żuławek i Drewnicy na pewno pamiętają Doktora Romanowskiego, który w 1979r. zdecydował się, w trudnych czasach komunizmu, na gruntowną renowację za co w 1985r. otrzymał nagrodę od ówczesnego Ministra Kultury za najlepiej utrzymany zabytek prywatny. Później dom nazywano włoskim a to za sprawą właściciela Carlo Pavana.
 | |||
|
 | ||||
| Dom podcieniowy - Żuławki, fot. Piotr Lemański i Malwina Nogaj |
TVP 3 Gdańsk "Wiatrak" - Żywy skansen w Drewnicy i Żuławkach
Informacje i zdjęcia pochodzą ze strony Żuławki i Drewnica - Żywy Skansen Architektury Drewnianej na Facebooku.
Z kameralnej architektury drewnianej przenieśmy się do Wrocławia, aby podziwiać Dworzec Główny tego miasta.
Z kameralnej architektury drewnianej przenieśmy się do Wrocławia, aby podziwiać Dworzec Główny tego miasta.
Dworzec Główny we Wrocławiu
 |
| fot. Wikipedia |
Pierwszy dworzec z lat 1855-1857
W związku z budową linii kolejowej do Poznania i Głogowa zdecydowano się zastąpić skromny i nawet dla samego ruchu w kierunku Górnego Śląska zbyt mały Dworzec Górnośląski nowym, okazalszym budynkiem, który dodatkowo miał pomieścić pomieszczenia administracyjne kolei. Wybrano w tym celu działkę położoną przy kolei łączącej, kilkaset metrów na zachód od dotychczasowego dworca. Budowa dworca trwała dwa lata. Projektantem był Wilhelm Grapow, architekt królewski Kolei Górnośląskich. Fundamentowanie rozpoczęto 10 września 1855. Przy budowie pracowało średnio 250 murarzy. Już w 1856 cały budynek zadaszono i pokryto blachą cynkową, 1 października 1857 główny dworzec Kolei Górnośląskiej i Wrocławsko-Poznańsko-Głogowskiej został ukończony, a 12 października uruchomiono ruch kolejowy. Jak wylicza Grapow, przy budowie dworca zużyto 1300 prętów sześciennych granitu, 6 774 000 cegieł pełnych, 94 000 cegieł dziurawek, 120 000 kształtówek, 124 600 stóp sześciennych wapna[5], 1100 ton cementu portlandzkiego, 425 ton gipsu i 2333 prętów sześciennych piasku[6]. Dworzec kosztował 449 000 talarów, nie licząc umeblowania i oświetlenia, na które wydano 26 400 talarów.
Wnętrze dworca
 |
| Dworzec Główny, wnętrze, fot. Wikipedia |
Pierwotna hala peronowa, rozciągająca się w kierunku wschód-zachód, znajdowała się na miejscu dzisiejszego głównego hallu rozrządowego. Do dziś istniejące w tym hallu ciągnące się wzdłuż północnej strony podwyższenie, wykorzystywane jako taras znajdujących się tu poczekalni i jadłodajni, jest pozostałością peronu, wówczas jedynego na tym dworcu. Hall, długi na 600 stóp pruskich (około 200 m), nakryty dachem z częściowo przeszklonymi powierzchniami, stanowił swego czasu wraz z budynkiem dworcowym największą budowlę tego rodzaju w Europie. Do północnej strony hali peronowej zwróconej ku miastu przylegał symetryczny budynek dworca w stylu pseudohistorycznym, dokładniej angielskiego neogotyku naśladującego styl epoki Tudorów. Styl ten wydawał się stosowny, zwłaszcza że, jak opisuje Grapow, dobrze harmonizował z częściami o konstrukcji stalowej. Dwukondygnacyjny dworzec miał trzy ryzality z podcieniami przeznaczonymi na podjazdy dla dorożek. Przy bocznych wejściach znajdowały się ekspedycje bagażu, telefon i telegraf. W budynku dworca naprzeciw centralnego ryzalitu mieściła się restauracja z przyległym mieszkaniem restauratora, rozmieszczone symetrycznie poczekalnie III, II i I klasy (po jednej dla obu kierunków odjazdu, po wschodniej i zachodniej części budynku) oraz dla członków rodziny królewskiej (z osobnym korytarzem prowadzącym na peron). Komunikację wewnętrzną zapewniał przylegający do elewacji północnej korytarz. Na piętrze mieściły się biura i dwa mieszkania dla zawiadowców, ponadto mieszkanie dyrektora kolei.
 |
| Schody w wieżyczce dworca, fot. Barbara Maliszewska |
Nowo zbudowany dworzec znajdował się wówczas na południowym skraju miasta, jego okolice były jeszcze niezabudowane, a przy tym niewystarczająco skanalizowane, co stanowiło spore wyzwanie dla projektanta. Położona na zachód od dworca ul. Stawowa (Teichgasse) nazwę swą wywodzi od hodowlanych stawów rybnych, do których prowadziła; stawy te zajmowały dość znaczny obszar (kilkanaście ha) ograniczony dzisiejszymi ulicami: Suchą, Gajową, Glinianą i Borowską, a dopiero za tymi stawami (później przekształconymi w „Pola Stawowe” (Teichäcker)), wzdłuż ulicy Glinianej mieściły się zabudowania podwrocławskiej wsi Lehmgruben – późniejsze osiedle Glinianki (obecnie Huby). Przy skrzyżowaniu ul. Suchej i Borowskiej, niedaleko obecnego tylnego wyjścia z dworca, znajduje się pomnik przyrody – dąb szypułkowy (quercus robur), mający (w 2005) ok. 180 lat; był zatem już dojrzałym drzewem nie tylko podczas rozbudowy dworca na przełomie XIX i XX wieku, ale także w czasie, kiedy dworzec powstawał; ma 461 cm obwodu pnia, 23 m wysokości, 30 m rozpiętości konarów; w 2006 nadano mu nazwę „Przewodnik”. W związku z budową dworca przekształcono układ komunikacyjny okolicy, likwidując bezpośrednie połączenie skrzyżowania ul. Kościuszki (ówcześnie Tauentzienstraße) i Kołłątaja z ulicą Hubską, nieco później budując nowe połączenie ul. Pułaskiego z Hubską pod wiaduktem kolejowym[9] oraz przedłużając ul. Kołłątaja do zachodniego wyjścia dworca. Plac przed budynkiem dworca (po jego północnej stronie) urządzony był w stylu ogrodowym – ul. Piłsudskiego od Stawowej na zachód nazywała się wtedy Ogrodowa (Gartenstraße); odcinek przed dworcem, wcześniej nazywający się „Zaułek Pastwiskowy” (Angergasse), łączący ul. Ogrodową ze znajdującym się na wschód od tego miejsca „Małym Pastwiskiem” albo „Małym Wygonem” (Der Kleine Anger), nazwano „Przy Dworcu Górnośląskim” (Am Oberschlesischen Bahnhof). Naprzeciw budynku dworca znajdował się aż do II wojny światowej niewielki cmentarz żydowski, który zajmował trójkąt o bokach wzdłuż dzisiejszej ul. Gwarnej i Piłsudskiego oraz wyżej wymienionego zlikwidowanego połączenia ul. Kołłątaja z Hubską; dziś na tym częściowo zabudowanym miejscu jest też m.in. kort tenisowy.
Rozbudowa 1899-1904
 |
| Zbudowane w 1903 przejście pod torami - portal z niemieckim napisem od strony ul. Suchej. |
Zbudowane w 1903 przejście pod torami - portal z niemieckim napisem od strony ul. Suchej.
W miarę rozwoju miasta i transportu kolejowego wzrastało zapotrzebowanie na zwiększenie liczby odprawianych tu pociągów. Rosły też ceny działek w pobliżu dworca, przy Gartenstraße naprzeciw dworca powstało kilka dużych hoteli, następowała szybka urbanizacja okolicy, choć rejon „za torami” (patrząc od strony miasta, czyli na południe od torów) wciąż zagospodarowany był jeszcze bardzo słabo. W następnych latach rozbudowywano połączenia tej sieci, niektóre torowiska przenosząc przy tym z poziomu ziemi na nasypy, ułatwiając w ten sposób komunikację między obiema stronami torowiska.
Wobec rosnących potrzeb, już w końcu lat 80. XIX w. myślano nad rozbudową dworca i rozpoczęto projektowanie przebudowy. W latach 1899-1904 dworzec rozbudowano w stylu łączącym elementy historyzmu i secesji według projektu Bernarda Klüschego, zachowując znaczne części dotychczasowej konstrukcji. Znajdujące się na południe od dworca kolejowe składy węgla zlikwidowano i na ich miejscu wybudowano pięć nowych peronów, przesuniętych niesymetrycznie w kierunku wschodnim i uniesionych w stosunku do otaczającego terenu o około 4-5 m, podobnie jak nowo zbudowana przylegająca od zachodniej strony dworca trójtorowa estakada kolejowa. Peron piąty, położony po południowej stronie dworca, przylegał tylko do pojedynczego toru i nakryty był własnym osobnym daszkiem pulpitowym. Osobna, znacznie mniejsza hala peronowa powstała nad wschodnim odcinkiem peronów, przeznaczonym na obsługę wagonów pocztowych. Ilość równoległych torów przebiegających przez dworzec zwiększono do 13, łącznie z 4 manewrowymi (bez peronów).
 |
| Wrocław Główny, peron 2 fot. Piotr Michalak |
Dotychczasową halę peronową przebudowano, usuwając z niej tory i obniżając posadzkę, przekształcając ją w hall rozrządowy; wymieniono też konstrukcję dachu, gdyż pierwotna była zbyt skorodowana. Przeniesiono tam komunikację poziomą, likwidując korytarz wzdłuż elewacji północnej. Posadzkę obniżono też w ryzalitach środkowym i zachodnim, pozostawiając tam wejścia; wejście w ryzalicie wschodnim zamknięto dla podróżnych, zastępując je nowym wejściem bezpośrednio od wschodniego szczytu hallu, w miejscu dawnych wjazdów na peron. Nowe perony i torowiska zbudowano wyżej, niż dotychczasowe, dopasowując je do podniesionej na nasyp i wiadukt kolei łączącej. Pod torami dworca przeprowadzono pięć równoległych „tuneli”.
Generalny remont 2010-2012
W 2009 rozpisany został przetarg na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej rewitalizacji Dworca wraz z otoczeniem. Zwycięzcą konkursu została firma „GRUPA 5 – Architekci” z Warszawy[17]. We wrześniu 2008 ukończony został projekt architektoniczno-budowlany dla tej inwestycji w części peronowej i przejść podziemnych, który obok wyboru generalnego wykonawcy inwestycji i pozwolenia na budowę był ostatnim etapem przygotowań inwestycji przed rozpoczęciem budowy. Do końca 2009 został wyłoniony wykonawca prac budowlanych.
W styczniu 2011 podczas prac remontowych odkryto tunel z początków XX wieku, którego nie było na żadnych planach. Dworzec Wrocław Główny otwarto po remoncie 1 czerwca 2012 roku[21].
Od strony ulicy Suchej, powstał pawilon południowy, czyli tzw. dworzec nocny. Na jego dachu zamontowano kolektory słoneczne, które służą do ogrzewania wody w budynku. Cały budynek ma trzy kondygnacje. Na poziomie podziemnym (poniżej poziomu ulicy) mieści się zaplecze techniczne i toalety, w tym przeznaczone dla osób niepełnosprawnych. Poziom zero to hall, w którym mieszczą się m.in. kasy biletowe. Na piętrze budynku, czyli w nadziemnej budowli od ul. Suchej (nad chodnikiem) znajduje się poczekalnia i punkt usługowy. Cały pawilon jest klimatyzowany. Poszczególne poziomy pawilonu połączone są windami i schodami.
Zadaszenie hal peronowych otrzymało nowe poszycie wykonane z drewna, blachy i szkła samoczyszczącego. Pod placem przed głównym wejściem wyburzono podziemny schron z okresu II wojny światowej, korzystając z metody mikrowybuchów, do której zużyto ok. 8,5 tony trotylu. W miejscu schronu został zbudowany jednopoziomowy parking podziemny na 240 samochodów osobowych.
Dobudowano także kolejny peron – szósty, który obsługiwać będzie kolej aglomeracyjną, wejście i wyjście z niego będzie tylko od strony południowej, na ul. Suchej.
Korzystałam z Wikipedii
Dworzec kolejowy Wrocław Główny | Strefa Przestrzeni
Z wrocławskiego dworca udamy się na ... most i to nie byle jaki. Okazuje się, że nie ustępuje mostowi Karola w Pradze.
Gotycki most św. Jana na Młynówce w Kłodzku
 |
| Widok z mostu w kierunku wyspy Piasek, fot. Jacek Halicki |
Dokładna data ukończenia budowy kamiennego mostu nie jest znana, jego początki datują się na 2. połowę XIII wieku. Most zbudowano na zaprawie z białka jaj kurzych, wapna i piasku. Prawdopodobnie na jego miejscu stał wcześniej drewniany most, służący do przejścia z linii murów miejskich, na zewnątrz miasta, który między 1376 a 1390 został zastąpiony mostem kamiennym łączącym miasto z przedmieściem. W przeszłości na końcach mostu stały bramy: górna i dolna. Górną bramę mostową wybudowano w końcu XIII wieku. Później była wielokrotnie przebudowywana, w końcowym etapie z trzypiętrowej budowli obronnej o czterospadowym dachu, stała się kamienicą mieszkalną. Gotycki most w XVII i XVIII wieku był przebudowywany, dobudowano balustradę, ceglaną nadbudowę filarów. Drugi koniec mostu zamknięty był dolną bramą, którą wzniesiono przed 1469. Obie bramy rozebrano w latach 1903–1904. Na początku XX wieku na moście zamontowano stylowe lampy]. Z kolei w 2007 ułożono nowy bruk z kostki granitowej. Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w 2009.
 |
| Widok z mostu w kierunku wyspy Piasek, fot. Jacek Halicki |
Most gotycki na Młynówce, kanale odchodzącym od Nysy Kłodzkiej należy do najstarszych budowli tego typu w regionie. Jest jednym z dziewięciu mostów łączących staromiejską najstarszą część miasta Kłodzka, teren dawnego podgrodzia, położony na Wyspie Piasek. Most jest czteroprzęsłową konstrukcją łukową wymurowaną z piaskowcowych ciosanych klińców, ma długość 52,20 m i około 4 metrów szerokości, ograniczony jest masywnymi kamiennymi balustradami, bogato zdobionymi rzeźbami świętych i krucyfiksami. Posiada dwa przyczółki i trzy filary. Dwie skrajne węższe arkady mają kształt ostrołukowy. Najciekawszy jest filar środkowy. Most powyżej cokołu ma sześć żeber, na których spoczywa płaski pomost w kształcie niepełnej gwiazdy, który był specjalnie przygotowywany pod budowę kapliczki, która ostatecznie nie powstała. W dolnych częściach filarów są izbice przeciwlodowe, a w górnych wykusze.
 |
| Św. Jan Nepomucen, fot. Jacek Halicki |
Na filarach mostu stoi sześć kamiennych rzeźb, przedstawiających: Trójcę Świętą i Ukoronowanie NMP, św. Jana Nepomucena - najpopularniejszego świętego w regionie, Ukrzyżowanie, św. Franciszka Ksawerego - patrona chroniącego od chorób, Pietę i św. Wacława. Na uwagę zasługują przede wszystkim: Pieta z XVII wieku oraz rzeźba przedstawiająca Chrystusa na krzyżu z postacią Marii Magdaleny u jego stóp.
 |
| Pieta, fot. Jacek Halicki |
Figury na moście
Zdobiące most barokowe figury postawiono w XVIII wieku, jedynie Pieta jest o wiek starsza. Rzeźby te ustawione na balustradach, ufundowali hojni właściciele majątków rycerskich i bogaci mieszczanie kłodzcy. Po stronie wschodniej mostu, idąc w kierunku starówki – po prawej, znajdują się następujące rzeźby: |
| św. Franciszek Ksawery, fot. Jacek Halicki |
Św. Franciszek Ksawery – posąg patrona Kłodzka, ufundowany w 1714 przez miasto, jako wotum z powodu zarazy, która według ówczesnych przekazów miała dziennie pochłaniać sto osób. Pod figurą świętego znajdują się postaci trzech chorych i Indianina trzymającego tarczę z herbem Kłodzka. Poniżej świętego, na wzniesieniu znajduje się wstęga z chronogramem, wyjawiająca daty trwania epidemii: 1713–1714.
 |
| Trójca Św. Koronująca Marię, fot. Jacek Halicki |
Grupa Trójca Święta Koronująca Marię – pompatyczna, późnobarokowa rzeźba zawierająca wiele drobnych detali, która wydaje się być za duża w stosunku do postumentu, na którym się znajduje. Została ufundowana w 1714 r. przez barona Franza Ferdinanda von Fitschena, ówczesnego właściciela Gorzuchowa i wiązała się z tragedią rodzinną. Na cokole znajduje się herb fundatora.
Korzystałam z Wikipedii.
Kłodzko z drona
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz