Sny na jawie. Urodziny Davida Lyncha w kinie Iluzjon

David Lynch – urodzony 20.01.1946 w Missoula - najpopularniejszy twórca współczesnego kina eksperymentalnego. Amerykański filmowiec i artysta audiowizualny słynie z  niezwykłego języka filmowego, w którym odwołuje się do elementów surrealistycznych, wariacji na temat ludzkiej podświadomości, wizji sennych i sugestywnych wielowarstwowych scenerii. Z okazji 76. urodzin mistrza pokażemy w Iluzjonie trzy filmy reżysera: "Człowiek słoń", "Blue Velvet" i "Dzikość serca".

David Lynch studiował malarstwo w Pennsylvania Academy of the Fine Arts w Filadelfii, gdzie nakręcił swój pierwszy film krótkometrażowy Six Men Getting Sick (Six Times). Eksperymentował z krótkimi formami i otrzymał grant na dalsze rozwijanie swojej twórczości od Amerykańskiego Instytutu Filmowego. Jego pierwszy film fabularny – Głowa do wycierania (1977) zszokował publiczność festiwali filmowych. Kolejny, bardziej mainstreamowy – Człowiek słoń (1980) odniósł jednak krytyczny i komercyjny sukces, który przyniósł Lynchowi kolejne wysokobudżetowe propozycje, m.in. wyreżyserowania epopei science fiction –  Diuny z 1984 roku. Produkcja filmu przyniosła jednak wiele trudności, które ostatecznie zagroziły wizji Lyncha. Kolejnym filmem reżysera był Blue Velvet (1985), który pokochała krytyka, a później stał się kultowym klasykiem. Jego następcą był groteskowy, brutalny i romantyczny film drogi – Dzikość serca (1990).

Reżyser Mulholland Drive ma swój własny kinowy i narracyjny styl, który przesuwa granice i tworzy pomysłowe, nieziemskie obrazy, które pozostają z widzami długo po zakończeniu seansu. Niezwykły język Lyncha odwołuje się do elementów surrealistycznych, wariacji na temat ludzkiej podświadomości, wizji sennych, opowieści przypominających sny i sugestywnych wielowarstwowych scenerii.

„Uwielbiam śnić na jawie, logikę snów i sposób, w jaki podążają sny… Jedną z pięknych mocy kina jest ta logika” – powiedział Lynch. Jego filmy, wyświetlane na ekranie niczym sny stanowią istotę kina: umiejętność wspólnego snucia marzeń. Lynch z precyzją i wyobraźnią jest po tym świecie przewodnikiem i sprawia, że wszyscy sami śnimy – obrazy, które prześladują nas po intensywnej nocy, podążają za nami również po opuszczeniu sali kinowej. Mistrzostwo Lyncha sprawia jednak, że chcemy ponownie zanurzyć się w tym doznaniu.

Z okazji urodzin reżysera pokażemy filmy, za które był nominowany do Oscara w kategorii Najlepszy reżyser: dramat historyczny Człowiek słoń (1981) i pełen surrealistycznej tajemnicy thriller Blue Velvet (1986), a także zdobywcę Złotej Palmy na Festiwalu Filmowym w Cannes – Dzikość serca (1990).

W ramach cyklu "Sny na jawie. Urodziny Davida Lyncha" pokażemy:

Człowiek słoń, reż. David Lynch, 125 min., 1980, Wielka Brytania

Blue Velvet, reż. David Lynch, 120 min., 1986, USA

Dzikość serca, reż. David Lynch, 124 min., 1990, USA

OPISY FILMÓW:

Kadr z filmu Człowiek słoń

Człowiek słoń, reż. David Lynch, 125 min., 1980, Wielka Brytania

Wiktoriańska Anglia. John Merrick cierpi na wyjątkowo rzadką chorobę deformującą ciało. Przez swój wygląd nosi przydomek Człowiek słoń i jest jarmarczną atrakcją objazdowego cyrku. Podczas jednego z występów skupia na sobie uwagę lekarza Fredericka Trevesa, który postanawia bliżej zbadać przypadłość mężczyzny. Osobliwa choroba, a także ujawniona inteligencja i wrażliwość Merricka zaczyna wzbudzać zainteresowanie środowiska medycznego, a także ciekawość londyńskich wyższych sfer.

Znakomity, biograficzny film Davida Lyncha wyłamujący się z typowej dla reżysera stylistyki kiczu i przerysowania. Głęboko przejmujący, czarno-biały obraz doceniony zarówno przez publiczność, jak i krytyków.

Blue velvet

Blue Velvet, reż. David Lynch, 120 min., 1986, USA

Jeffrey Beaumont znajduje na trawniku ludzkie ucho. Chłopak postanawia samemu rozwikłać zagadkę, przez co trafia na ślad tajemniczego morderstwa, w które zamieszana jest atrakcyjna piosenkarka z nocnego klubu i jej sadystyczny, uzależniony od narkotyków przyjaciel. Punktem wyjścia jest klasyczny schemat gatunkowy, rozpoznawalne przez widza ramy i sielankowość amerykańskiego przedmieścia. Jednak to co na pierwszy rzut oka wydaje się normalne, wpisane w prozę dnia codziennego, z czasem zamienia się w koszmar.

Reżyser zdaje się mówić, że wystarczy inaczej spojrzeć na własne otoczenie, na rzeczywistość, w której się żyje, by dostrzec w niej rzeczy dziwne i niepokojące. W filmie znajdziemy wiele elementów tak charakterystycznych dla amerykańskiego twórcy: niepokój wynikający z niedoskonałej cielesności, voyeryzm, przekraczanie własnych granic, oniryzm i wynikająca z niego dwoistość świata przedstawionego. Reżyser, wychodząc od klasycznego schematu gatunkowego, przeplata sen jawą, komizm dramatem, a karykaturę tragizmem, lawirując między konwencjami i imponując intertekstualną formą. Jedno z największych osiągnięć Davida Lyncha i sztandarowe dzieło filmowego postmodernizmu.

Dzikość serca

Dzikość serca, reż. David Lynch, 124 min., 1990, USA

Para głównych bohaterów – opuszczający właśnie więzienie Sailor Ripley i jego dziewczyna Lula – uciekają przez południe Ameryki do Kalifornii, ścigani przez wynajętego przez matkę dziewczyny mordercę.

Postmodernistyczna, swobodna ekranizacja powieści Barry’ego Gifforda, pełna rozmaitych zwrotów akcji, gdzie brutalność poszczególnych scen jest paradoksalnie potęgowana zawartym w nich ładunkiem ironii i mrocznej groteski. Żonglowanie gatunkami i tematami filmowymi bawiło Davida Lyncha od początku jego filmowej kariery. Tak, jak wpisywanie opowiadanych przez siebie historii w rzeczywistość absurdalną i dziwaczną. Zdobywca Złotej Palmy na festiwalu filmowym w Cannes za najlepszy film 1990 roku.

informacja prasowa