Od 28 listopada Muzeum Narodowe we Wrocławiu zaprasza na wystawę "Śląska ars moriendi. Średniowieczne metalowe płyty nagrobne". Zobaczymy na niej XV-wieczne płyty nagrobne, podręczniki dobrego umierania (tytułowe Ars moriendi), figury patronów dobrej śmierci: św. Barbary i św. Krzysztofa oraz inne interesujące obiekty wiele mówiące o duchowości ludzi średniowiecza. Wystawę można oglądać do 24 marca 2024 roku.
Podręcznik dobrego umierania - "Ars moriendi"
fot. Barbara Lekarczyk-Cisek
„Nie sposób oprzeć się wrażeniu – wyjaśniała podczas konferencji prasowej Agata Stasińska, współkuratorka wystawy – że niezależnie od dzielących nas epok, zarówno umierających dziś, jak i tych sprzed stuleci, łączą pewne wspólne reakcje na śmierć. Dotyczy to zarówno wizji śmierci, jak też strachu przed tym, co nieuniknione, w tym lęku przed zapomnieniem”.
Istotną częścią ekspozycji są zagadnienia związane z techniką i technologią wykonywania średniowiecznych płyt nagrobnych. Temat ten podjął drugi kurator ekspozycji, Mateusz Tomyślak, który nie tylko przygotował płyty nagrobne na potrzeby tej ekspozycji, ale również wybudował warsztat podobny do tych, jakie istniały w średniowieczu.
 |
| Płyta nagrobna księcia Wacława Żagańskiego (zm. 1488), fot. Barbara Lekarczyk-Cisek |
Wśród prezentowanych eksponatów znajduje się m. in. wykonana z mosiądzu XV-wieczna płyta nagrobna księcia Wacława Żagańskiego, który został przedstawiony w stroju symbolizującym życie cnotliwe i sprawiedliwe, godzien jest zatem zbawienia. Książę stoi w ozdobnej arkadzie przypominającej wejście do świątyni – symbolu niebieskiej Jeruzalem, o czym świadczą również wizerunki świętych Piotra i Pawła. Prawą dłoń opiera na śląskim orle, w lewej dzierży miecz skierowany ostrzem w dół – to symbole minionego życia, które pozostawia wchodząc do raju.
 |
| Epitafium księcia Wacława Żagańskiego z przedstawieniem Sądu Ostatecznego, pracownia Mistrza lat 1486-1492 (?), Muzeum Narodowe we Wrocławiu, fot. Barbara Lekarczyk-Cisek |
Uwagę zwraca również epitafium księcia Wacława Żagańskiego z przedstawieniem Sądu Ostatecznego, pochodzące z kościoła św. Barbary, podobnie jak metalowa płyta nagrobna. Przedstawia apokaliptyczną wizję Sądu Ostatecznego. W centrum zasiada Chrystus Pantokrator, któremu towarzyszą Matka Boża i św. Jan Chrzciciel, za nimi – apostołowie. Zmarli powstają z grobów i zanoszą modły do Boga przez wstawiennictwo Maryi i św. Jana. W dolnej części malowidła wyróżnia się postać księcia, którego okryta głowa i ręce złożone do modlitwy zaświadczają o jego pobożności.
 |
| Skrzyneczka relikwiarzowa, Śląsk (?), XV w., MNWr. |
Również z kościoła św. Barbary pochodzi skrzyneczka relikwiarzowa z XV wieku. Materiał, z którego jest wykonana, wiąże się z ideą ubóstwa. Nie wiemy wprawdzie, czyje relikwie w niej przechowywano, jednak wiadomo, że ich obecność miała zapewnić zmarłemu wstawiennictwo na Sądzie Ostatecznym.
 |
| Figura św. Barbart, pracownia śląska, pocz. XVI w., MNWr. fot. Barbara Lekarczyk-Cisek |
Na szczególną uwagę zasługują rzeźby przedstawiające figury św. Krzysztofa i św. Barbary – patronów dobrej śmierci. Pochodząca z pracowni śląskiej XVI-wieczna figura św. Barbary znajduje się obecnie w posiadaniu Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Atrybutami świętej są kielich i wieża – symbole jej męczeńskiej śmierci. Jak głosi legenda, przed śmiercią objawił się jej anioł trzymający kielich i hostię, którą przyniósł umierającej. Święta Barbara została uznana za patronkę dobrej śmierci, chroniącą przed niespodziewanym odejściem oraz zapewniającą dar sakramentów.
 |
| Figura św. Krzysztofa, fot. Barbara Lekarczyk-Cisek |
Potężna figura św. Krzysztofa również powstała w pracowni śląskiej w 1462 roku. Legenda głosi, że dzięki swej sile święty przenosił na swoich ramionach pielgrzymów przez rwącą rzekę. Jego imię, oznaczające "niosącego Chrystusa", związane jest z legendą, wedle której pewnego razu olbrzym przekraczał nurt z małym dzieckiem na ręku. Święty zapadł się wówczas pod wpływem ciężaru na dno rzeki. Okazało się, że był to Jezus Chrystus, który rzekł: "Dźwigasz cały świat, gdyż ja jestem ten, któremu służysz pomagając innym". Spojrzenie na wizerunek świętego miało uchronić wędrowców szczególnie narażonych na niebezpieczeństwo. Wielka figura św. Krzysztofa, eksponowana niegdyś na północnej elewacji wrocławskiego kościoła pod jego wezwaniem, służyła właśnie temu celowi.
 |
| Starodruk "Ars moriendi", Lipsk 1497-98, Biblioteka UWr. fot. Barbara Lekarczyk-Cisek |
Wśród eksponatów nie zabrakło starodruków o sztuce umierania - "ars moriendi", pochodzących z XV wieku, a znajdujących się w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wystawie towarzyszą nast. wydarzenia:
„Śląska ars moriendi. Średniowieczne metalowe płyty nagrobne”
[28 listopada 2023 – 24 marca 2024]
Oprowadzania kuratorskie
▶ 10 grudnia 2023, 14 stycznia, 17 lutego, 23 marca 2024 – g. 13.00
Koncert
▶ 2 grudnia 2023, g. 15.00
Consurge jubilans. Kult Jadwigi i innych świętych kobiet w repertuarze muzycznym
średniowiecznego Śląska – koncert zespołu Vox Imaginaria
(Julieta Gonzalez-Springer, Ryszard Lubieniecki)
Spacer tematyczny
▶ 17 lutego 2024, g. 15.00
Szlakiem „dobrej śmierci” – spacer po wystawie „Sztuka śląska XIV–XVI w.”
prowadzenie: Grzegorz Wojturski
Wykłady
▶ 2 grudnia 2023, g. 12.00
Średniowieczny ceremoniał pogrzebowy książąt śląskich, a ich nagrobki
prowadzenie: dr Jacek Witkowski
▶ 3 grudnia 2023, g. 13.00
Anielska ochrona i diabelskie kuszenie, czyli o ilustracjach w średniowiecznych traktatach
ars moriendi
prowadzenie: Agata Stasińska
▶ 23 marca 2024, g. 12.00
Średniowieczne nagrobki na Śląsku w barokowych wnętrzach
prowadzenie: dr Dariusz Galewski
Zajęcia dla dzieci
▶ 20 stycznia 2024, g. 10.30
Taniec szkieletów – prowadzenie: Sławomir Ortyl
▶ 24 lutego 2024, g. 10.30
Śmierć bramą życia – prowadzenie: Michał Pieczka
Wykorzystałam wystąpienia kuratorów oraz opisy znajdujące się przy eksponatach.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz