Skarb Średzki ponownie w Muzeum Narodowym

Choć do "złotego pociągu" jeszcze nie dotarto, we wrocławskim Muzeum Narodowym od 1. października 2015 r. do 3 stycznia 2016 r. można podziwiać skarby już znalezione.

skarb średzki, prasowe

Jeden z najcenniejszych skarbów odnalezionych w Europie w XX w. będzie prezentowany w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Chodzi o Skarb Średzki, nazwany tak od miejscowości, w której został odnaleziony - Środy Śląskiej.  

Jak odnaleziono Skarb Średzki

złota korona ślubna, prasowe

W 1988 r., na podmiejskim wysypisku w Środzie Śląskiej, odnaleziono złote przedmioty, które trafiły tam wraz z ziemią i gruzem z prac rozbiórkowych na terenie Starego Miasta. Fragmenty tej części skarbu w 2005 r. odzyskali funkcjonariusze CBŚ w Olsztynie. Wydobywanie skarbów było rozłożone na lata. Tzw. Pierwszy Skarb odnaleziono w czerwcu 1985 roku, w trakcie prac budowlanych przy ulicy Daszyńskiego 14 w Środzie Śląskiej. Robotnicy natknęli się na gliniany garnek zawierający ok. 3700 monet. Archeolodzy stwierdzili, że są to srebrne grosze praskie, wybite za panowania Wacława II i Jana Luksemburskiego.


Trzy lata później, 24 maja 1988 r., w trakcie dalszych prac przy Daszyńskiego, ok. 15 m od miejsca znalezienia Pierwszego Skarbu, natknięto się na kolejne znalezisko. Tym razem były to złote klejnoty ozdobione szlachetnymi kamieniami - klejnoty koronne, 39 florenów i dukatów oraz 3924 srebrnych groszy praskich. Z powodu dużej wartości odnaleziony zespół nazwano Wielkim Skarbem. 

złote zawieszki, XII w., prasowe

Zabytki zwane Trzecim Skarbem to złoty orzeł stanowiący część odkrytej wcześniej korony oraz blisko 100 srebrnych groszy. Kosztowności te, po nieformalnych pertraktacjach z prywatnym kolekcjonerem, zostały w odkupione przez jeden z banków i przekazane Muzeum Regionalnemu w Środzie Śląskiej.

W XIV w. Środa Śląska leżała w granicach królestwa Czech i była dynamicznym oraz liczącym się ośrodkiem handlowym. Opierając się na zachowanych dokumentach z połowy XIV w. historycy ustalili, że skarb został prawdopodobnie zdeponowany u bankiera  Muscho (oboczna forma imienia Mojżesz). Potwierdza to również obecność wśród odnalezionych klejnotów złotego pierścienia - własności tegoż bankiera. Zdaniem historyków, prawdopodobnie skarb został ukryty przez żydowskiego bankiera w obliczu kolejnego pogromu Żydów, których obwiniano za sprowadzenie zarazy czarnej śmierci dziesiątkującej mieszkańców Europy.

Skarb przekazany został do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i po raz pierwszy pokazany tam w 1997 r. Następnie znalazł się, jako depozyt na ekspozycji w Środzie Śląskiej. Co roku Skarb prezentowany jest w Środzie Śląskiej od stycznia do końca września, natomiast we wrocławskim Muzeum Narodowym można go oglądać przez ostatnie trzy miesiące w roku.

Najcenniejsze w Skarbie Średzkim

zapona, prasowe

Najcenniejszym elementem części skarbu jest złota korona ślubna z XIV w. należąca prawdopodobnie do pierwszej żony Karola IV Luksemburskiego Blanki de Valois, która zmarła w 1348 r. Poszczególne segmenty klejnotu zdobione są trójlistnymi plakietami z barwną emalią i dużymi szafirami oraz mniejszymi granatami, akwamarynami, szmaragdami, spinelami, tektytami i perłami. Segmenty zwieńczone są figurami orłów trzymających w dziobach pierścienie i są połączone szpilami, z których każda zakończona jest kwiatonem.

"Skarbem w Skarbie" jest również  zapona, ozdobiona kameą z chalcedonu, z przedstawieniem orła. Zaponę zdobią również szlachetne kamienie - granty i szmaragdy. Ozdoba ta była wykorzystywana do spinania ceremonialnych płaszczy dworskich oraz szat koronacyjnych i liturgicznych.

Wśród innych elementów biżuterii są także dwie złote zawieszki z końca XII w., używane jako ozdoba głowy kobiecej oraz złote pierścienie i sygnet z motywem półksiężyca i gwiazdy.

Wystawa będzie czynna od 1. października 2015 r. do 3 stycznia 2016 r.

Artykuł ukazał się na portalu Kulturaonline w październiku 2015 roku.