Edward Munch: Miłość i lęk - wystawa w Muzeum Brytyjskim

Nie chcemy, aby na ścianach salonu wisiały ładne zdjęcia. 

Chcemy ... sztuki, która więzi i angażuje. Sztuki płynącej z głębin serca.

Edvard Munch

Wystawa "Edvard Munch: love and angst"

Twórca najbardziej nawiedzonej i kultowej twarzy sztuki. Radykalny ojciec ekspresjonizmu. Odpowiedź Norwegii na Vincenta van Gogha. Kim był Edvard Munch? Odkryj tego prekursora i wywrotowego artystę w The British Museum, które odsłania wiele tajemnic życia Muncha na największej wystawie jego prac w Wielkiej Brytanii.

Emocjonalna intensywność "Krzyku" rozbrzmiewała w historii, przemawiając do pokoleń. Fakt, że obraz nie potrzebuje wyjaśnienia, jest niewątpliwie jedną z jego mocnych stron. Być może jednak z tego powodu niewiele wiadomo o jego twórcy - "Krzyk" mówi sam za siebie. Chociaż stał się uniwersalnym symbolem ludzkiego strachu, jest to głęboko osobista odpowiedź na wychowanie i doświadczenia Muncha jako młodego artysty.

Patrząc na przedwojenne Oslo, Berlin i Paryż, wystawa pokazuje, jak nowe pomysły, dotyczące niezależności osobistej i politycznej, doszły wówczas do głosu i stały się  ważne. Munch, buntownik spragniony nowych doświadczeń, odrzucił surowe luterańskie wychowanie, by prowadzić niekonwencjonalny styl życia. Podróżował po Europie, czerpiąc inspirację artystyczną z kręgów cyganerii, z którymi się spotkał, a także ze swoich namiętnych romansów. Praca Muncha wyrażała jego doświadczenia życiowe w gwałtownie zmieniającej się Europie, która miała zostać zniszczona przez pierwszy globalny konflikt.

Na tej wystawie, przygotowanej wspólnie z Muzeum Muncha w Oslo, dowiecie się, jak artysta opanował sztukę graficzną oraz poznacie jego niezwykłe prace. Innowacyjne techniki Muncha: silny kontur, płynna secesyjna linia, zróżnicowany koloryt, śmiałe użycie kolorów oraz mroczne tematy wyraźnie odbijają się na tle zmieniających się postaw i wyróżniają go jako jednego z pierwszych prawdziwie nowoczesnych artystów.

Kim był Edvard Munch?

Edward Munch, Autoportret z ramieniem szkieletu, detal, 

Na wystawie podnosimy zasłonę ukazując tajemnice jednego z najwybitniejszych artystów i grafików pokolenia - norweskiego artystę Edvarda Muncha. Był twórcą najbardziej kultowej twarzy sztuki - ale kim był artysta stojący za „Krzykiem”?

Edvard Munch (1863–1944), Wampir II, litografia kolorowa i drzeworyt, 1895/1902. The Savings Bank Foundation DNB, zdeponowana w Henie Onstad Kunstsenter

Urodzony w 1863 r. W Kristianii (obecnie Oslo) w Norwegii, Edvard Munch jest jednym z pionierów sztuki nowoczesnej, najbardziej znanym ze swojego „Krzyku”. Co zaskakujące, pomimo stworzenia jednego z najsłynniejszych dzieł sztuki, człowiek ukrywający się za tym obrazem nie stanie się równie znany jak rówieśnicy, tacy jak Vincent van Gogh, Henri de Toulouse-Lautrec czy Paul Gauguin.

Przed największą wystawą jego grafik w Wielkiej Brytanii od prawie pięćdziesięciu lat, warto dowiedzieć się czegoś więcej o życiu i twórczości tego przełomowego artysty…

Kim był człowiek za ukrywający się za "Krzykiem"?

Nonkonformista

Munch prowadził niekonwencjonalny styl życia - w jego rodzinnym mieście Kristiania kościół luterański kontrolował niemal każdy aspekt życia w głęboko konserwatywnym społeczeństwie. Munch pragnął od tego uciec. Odreagował swoje surowe wychowanie, łącząc się z grupą artystów, którzy starali się obnażyć ukryte pod uporządkowaną powierzchnią  lęki i hipokryzję społeczeństwa, w tym lęk przed seksualnością i jej konsekwencjami. Munch wchodził w namiętne i burzliwe związki które dostarczały mu artystycznej inspiracji i emocjonalnej intensywności dla jego innowacyjnej twórczości.


Malarz czy grafik?

W ciągu pierwszych dziesięciu lat swojej kariery Munch skoncentrował się na malarstwie, z którego przede wszystkim jest znany  po dzień dzisiejszy, zanim zaczął produkować innowacyjne grafiki około 1894 roku. a rynek kolekcjonerski skutecznie ugruntował jego sławę i międzynarodową oraz reputację jako artysty.

Edvard Munch, Głowa przy głowie, drzeworyt kolorowy, 1905. (CC) BY 4 The Munch Museum

Subwersywna bohema

Munch wymieniał się pomysłami z radykalną grupą artystycznych pisarzy, poetów i artystów w Kristianii, którzy otwarcie krytykowali społeczeństwo i opowiadali się za wolną miłością. Podczas licznych wizyt w Paryżu i Berlinie Muncha przyciągało towarzystwo artystów, którego prace obejmowały pogranicza sztuki, literatury i filozofii.

Edvard Munch (1863–1944), Pocałunek IV, drzeworyt, 1902. (CC) BY 4 The Munch Museum

Artysta pozostawał także pod silnym wpływem teatru. Munch czuł szczególną więź z dramatami norweskiego pisarza Henrika Ibsena, które szokowały społeczeństwo burżuazyjne bezkompromisową analizą konwencji społecznych i moralnych, odnosząc się do cudzołóstwa, hipokryzji i szaleństwa - tematów, które Munch sam starał się podejmować.

Urzekający urok tej rudowłosej postaci wyraża wiele obaw Muncha w odniesieniu do siły kobiet. W realnym życiu artystyczne romanse Muncha były częste i męczące - pociągały go kobiety, ale nie był w stanie pokochać którąś z nich.  Jego szokujący romans z Tulla Larsen zakończył się incydentem strzeleckim, który wymagał operacji usunięcia kuli z palca!

Edvard Munch, Kobieta z rudymi włosami i zielonymi oczami, kolorowa litografia, 1902. (CC) BY 4 The Munch Museum.

Niespokojny podróżnik

Pod koniec XIX wieku rozwijająca się sieć kolejowa sprawiła, że ​​podróże stały się coraz szybsze i łatwiejsze. Jako że na początku XX wieku Europa stawała się coraz bardziej uprzemysłowiona, Munch wykorzystał rozwój technologii, aby podróżować po Europie i zanurzyć się w kręgach artystycznych Paryża i Berlina. To dało ekscytujące nowe możliwości zanurzenia się w życiu i kulturze tych miast. Munch całe życie wyjeżdżał z Norwegii, aby zorganizować wystawy swoich prac i obcować z międzynarodowym kręgiem artystów i intelektualistów.

Edvard Munch na bagażniku w swoim studio, 1902. (CC) BY 4 The Munch Museum.

Pionier w wyrażaniu ludzkiego doświadczenia

Odkąd pamiętam, cierpiałem z powodu głębokiego uczucia niepokoju, które próbowałem wyrazić w mojej sztuce. Bez tego lęku i choroby byłbym jak statek bez steru. - Edvard Munch.

Edvard Munch, Krzyk, litografia, 1895. Kolekcja prywatna, Norwegia. CC BY 4 Muzeum Muncha

Zetknięcie się ze śmiercią bliskich - matki i siostry, króre umarły na gruźlicę, gdy Munch był dzieckiem - zaważyło na rozwoju duchowym i artystycznym malarza. Motyw śmierci jest bardzo częsty w twórczości tego artysty. Niepokój ten dręczył go przez całe życie i ukształtował jego dzieła. Wiele lat walczył z alkoholizmem i zaburzeniami nerwowymi. Po ciężkiej chorobie nerwowej (z której leczył się w klinice dla nerwowo chorych w Kopenhadze nowoczesną metodą "elektryfikacji", nie mylić z terapią elektrowstrząsową), osiadł w Norwegii. Jego sztuka ukazywała kruchość i skrajności ludzkiego doświadczenia -zmienne nastroje: od miłości do utraty, od czułości do zazdrość.

Były to tematy, do których Munch nieustannie powracał - traktował swoje prace nad pewnymi tematami jak swoje „dzieci”. Powrócił w pewnym momencie do serii nawiedzających obrazów dotyczących miłości, zazdrości, lęku i śmierci, które nazwał „fryzem życia” . Dzieła te nie były pierwotnie pomyślane jako jeden zbiór prac, ale zostały rozwinięte w pewną całość, ponieważ Munch stopniowo rozszerzał swoje pomysły.

„Fryz ma być wierszem o życiu, miłości i śmierci”. Edvard Munch

Edvard Munch (1863–1944), The Lonely Ones. Drzeworyt kolorowy, 1899. (CC) BY 4 The Munch Museum.

Radykalny artysta

Pierwotne emocje na grafikach Muncha odzwierciedlają wiele lęków i gorących dyskusji  tamtych czasów, ale jego sztuka wciąż rezonuje silnie w dzisiejszym świecie.


Muncha inspirowały także spotkania z czeskimi kręgami artystów i pisarzy z Kristianii i Berlina. Przeciwstawił się konwencji, rozwijając nowy język wizualny, który radykalnie odszedł od zręcznych portretów społeczeństwa i wspaniałych skandynawskich krajobrazów, które były modne.

"Chcemy czegoś więcej niż zwykłej fotografii natury. Nie chcemy, aby na ścianach salonu wisiały ładne zdjęcia. Chcemy stworzyć, a przynajmniej położyć fundamenty sztuki, która daje coś ludzkości. Sztuka, która więzi i angażuje. Sztuki płynącej z głębin serca".   Edvard Munch

Czując potrzebę zerwania z tradycją i odejścia od pięknie ubranych postaci osadzonych w realistycznie odtworzonych wnętrzach, przedstawiał świat takim, jakim go doświadczał. Grafiki Muncha odzwierciedlają napięcie wywołane gwałtowną urbanizacją i moralnymi dylematami zmieniającego się świata, a także postępem naukowym i medycznym. Jego tendencja do użycia szorstkiej tekstury, niezwykłych kombinacji kolorów i kontrowersyjnych tematów rezonowała ze zmieniającymi się postawami - i wyróżniała go jako jednego z pierwszych prawdziwie nowoczesnych artystów.

Edvard Munch (1863–1944), Madonna. Litograf, 1895/1902. (CC) BY 4 The Munch Museum.

Wystawa "Edvard Munch: Miłość i niepokój" została otwarta 11 kwietnia 2019 r. we współpracy z Muzeum Muncha w Oslo. Pozostanie czynna do 21 lipca 2019 r.

Informacje o wystawie oraz reprodukcje pochodzą ze strony British Museum. Opracowałam je także  na podstawie tekstu bloga ze strony muzeum.

zapowiedź wystawy