Rembrandta myślenie na papierze - wystawa w Muzeum Brytyjskim

Z okazji 350. rocznicy śmierci Rembrandta (4 października 1669 r.), Muzeum Brytyjskie prezentuje kolekcję rzadko pokazywanych grafik i rysunków, która pozwala inaczej spojrzeć na sposób myślenia Starego Mistrza. Wystawa ujawnia ponadto osobisty charakter jego grafik i rysunków, które, w przeciwieństwie do obrazów, były zwykle wykonywane z własnej inicjatywy.

Rembrandt van Rijn (1606–1669), Śpiaca kobieta, akwarela, ok. 1654, The British Museum

Muzeum Brytyjskie posiada jedną z największych kolekcji prac Rembrandta na papierze, a wybór tych skarbów jest obecnie eksponowany z okazji okrągłej rocznicy śmierci Rembrandta, która przypada 4 października 1669 roku.
Ekspozycja ma charakter tematyczny - są to portrety, autoportrety, krajobrazy i sceny biblijne, które zarazem ukazują rozwój artystyczny i metody pracy Mistrza, podczas gdy ramy chronologiczne ujawniają, jak niestrudzenie poszerzał granice swojej sztuki.

Rembrandt, Portret przy oknie. Studium, 1648, British Museum

To niezwykła wystawa, obejmująca 65 grafik i rysunków, które ujawniają techniczną i kreatywną pomysłowość Rembrandta tworzącego na papierze. Najnowsza ekspozycja bada proces twórczy Rembrandta na papierze, łączy także tematy całego jego życia. Kopie prac Rembrandta były rzadko zlecane i pozostały osobistym przedsięwzięciem malarza, są zatem najlepszym dokumentem jego metod tworzenia.

W centrum wystawy znajduje się rysunek przedstawiający śpiącą młodą kobietę (Hendrickje Stoffels?, ok. 1654) - sugestywny portret kobiety uważanej za ostatnia kochankę Rembrandta, uchwycony w intymnym momencie odpoczynku. Wydaje się, że wizerunki kobiet Rembrandta
dają także możliwość wnikliwego spojrzenia na jego życie osobiste. Studio artysty znajdowało się w jego domu, jak to było w zwyczaju w tamtym czasie,  rysował więc kobiety zarówno na formalnie zorganizowanych  sesjach, jak i spontanicznie.
Inne portrety kobiet obejmują m.in. wczesny wizerunek żony Saskii złożonej chorobą.

Rembrandt, Chora Saskia leżąca w łóżku, ok. 1635, MB

Jak widać na rysunkach i na nieformalnym „Portrecie w oknie. Studium" (1648), Rembrandt przedstawia także siebie na rysunku podczas pracy nad autoportretem na miedzianej płycie. Te różnorodne grafiki ukazują, jak wizerunek artysty, przeniesiony z ćwiczeń studyjnych i przekształcony w produkt rynkowy, być może niepodobny do wizerunku publicznego w dzisiejszym świecie.

Rembrandt był uważnym obserwatorem życia. Ujawniają to szkice piórkiem i atramentem przedstawiające starca i dziecko (ok. 1639-40). Uchwycił na nich zmienność ruchu, kiedy to dwa kolejne szkice przedstawiają dziecko zdejmujące w zabawie nakrycie głowy starego mężczyzny.
Rembrandt był pierwszym artystą, który wyprodukował szeroką gamę autoportretów wkopiach, na których przedstawiał się w różnych przebraniach i nastrojach.

Rembrandt, Autoportret

Na wystawie pojawi się jedna z najwcześniejszych odbitek Rembrandta - niezwykle duży autoportret, który nigdy nie było przeznaczony na sprzedaż. Został zaprezentowany wraz z późniejszym, dobrze znanym, autoportretem Rembrandta.

Święty Hieronim klęczący na modlitwie, spoglądający w dół, lew po lewej, 1639, BM

Ostatnia część wystawy poświęcona jest religijnym dziełom Rembrandta, ukazując drogę twórczą od baroku do cichej introspekcji.
Na wystawie zobaczymy wybór odbitek odzwierciedlających jego zmieniające się interpretacje dotyczące postaci świętego Hieronima, którego wielokrotnie rysował. Ujęcie chronologiczne ujawnia nieustające dążenie artysty do nowych możliwości obrazowania.

Rembrandt, Wskrzeszenie Łazarza, ok. 1632, BM

Rembrandt nasycił światłem przesłanie religijne swoich dzieł, tworząc dramatyczny nastrój  we „Wskrzeszeniu Łazarza”, ukazującego zszokowanych gapiów stojących za Chrystusem.
Później stworzył niektóre ze swoich najciemniejszych i najbardziej złożonych odbitek. Punktem kulminacyjnym tego cyklu będą jego późne "Trzy krzyże"  oraz "Ecce Homo".

Rembrandt, Trzy krzyże, ok. 1653, MB

Rembrandt jest jednym z najbardziej lubianych artystów spośród dawnych mistrzów, a wystawa w British Museum daje rzadką okazję przyjrzenia się jego twórczości na papierze. Wystawie towarzyszy przełomowa publikacja "Rembrandt i Rembrandt - rysunki szkolne" (British Museum
publikacja badawcza Martina Royaltona-Kischa, opublikowana online w 2009 r. tutaj), zawierająca  kontynuację prac Muzeum nad Rembrandtem, a także jego świetną kolekcję prac na papierze.

Wystawa czynna od 7 lutego do 4 sierpnia 2019 r.

informacja prasowa i materiały promocyjne: The British Museum, tłum. i oprac. B. Lekarczyk-Cisek