Galeria sztuki polskiej 1800-1945 w Muzeum Śląskim

Galeria prezentuje znaczną część zbiorów malarstwa polskiego z lat 1800–1945 oraz wybrane eksponaty z ówczesnej Sekcji Rzeźby (aktualnie 122 eksponaty). Jej podstawę stanowią obiekty zgromadzone w zbiorach przedwojennego Muzeum, uzupełnione zakupami dokonywanymi od czasu restytucji placówki w 1984 roku. W zbiorach Galerii znajdują się m.in obrazy Stanisława Wyspiańskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza i Jacka Malczewskiego.

Galeria sztuki polskiej 1800-1949

Galeria Malarstwa Polskiego, powstała dzięki staraniom pierwszego dyrektora Muzeum Tadeusza Dobrowolskiego, wyróżniała się wysokim poziomem artystycznym zebranych dzieł. Według założeń programowych swego twórcy, miała być pozbawiona cech regionalizmu, spełniać funkcje wychowawczo‑dydaktyczno‑estetyczne, zapoznawać z kulturą artystyczną kraju oraz krzepić świadomość narodową Ślązaków. Stanowiła jeden z najbardziej kompletnych zbiorów sztuki XIX i XX wieku. Włączano do niej dzieła najwybitniejsze, najbardziej charakterystyczne dla danego twórcy  bądź nurtu artystycznego. Kupowano je głównie w prężnie działających warszawskich, krakowskich i lwowskich antykwariatach, salonach, domach sztuki oraz galeriach, a także w placówkach zagranicznych, m.in. w Paryżu i Wiedniu. Istotnym elementem polityki pozyskiwania obrazów była nowatorska decyzja Dobrowolskiego o kolekcjonowaniu sztuki współczesnej, reprezentującej okres określany dziś mianem dwudziestolecia międzywojennego. Żadne muzeum nie skupiało wówczas uwagi na gromadzeniu tego typu zbiorów. W 1939 roku kolekcja liczyła 280 obrazów olejnych, pasteli i akwarel.

Jacek Malczewski, 1913, Muzeum Śląskie w Katowicach

W czasie wojny wiele dzieł uległo zniszczeniu, a ok. 100 obrazów zaginęło. Ocalała część zbiorów była przechowywana, eksponowana i opracowywana w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, które do 1950 roku nosiło nazwę Muzeum Śląskie. W 1988 roku zbiory zostały zwrócone naszej – restytuowanej w 1984 roku, po wielu latach starań – placówce.

St Wyspiański, Portret żony artysty z synkiem Stasiem, 1904, Muzeum Śląskie w Katowicach

Jeszcze przed powrotem galerii do Katowic reaktywowana instytucja rozpoczęła uzupełnianie przedwojennej kolekcji malarstwa polskiego. Wzbogacono ją o ok. siedemdziesiąt obrazów, w większości w drodze zakupów w galeriach i antykwariatach, od prywatnych kolekcjonerów, a także dzięki cennym darom. Jednym z pierwszych ofiarowanych dzieł był „Portret mężczyzny w berecie” pędzla Aleksandra Orłowskiego.

Stanisław Ignacy Witkiewicz, Portret kobiety, Muzeum Śląskie w Katowicach

Wśród pozyskanych obrazów znalazły się zarówno dzieła artystów, których prace stanowiły część przedwojennej kolekcji muzealnej (np. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Władysława Podkowińskiego, Aleksandra Orłowskiego, Stanisława Czajkowskiego, a ostatnio – dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – także dzieło Józefa Brandta „Niebezpieczna przeprawa”), jak i tych, których obrazy nie były w niej reprezentowane (m.in. Franciszka Kostrzewskiego, Zygmunta Rozwadowskiego, Tadeusza Dobrowolskiego, Piotra Stachiewicza, Stanisława Grocholskiego i dwa dzieła Alfonsa Dunin‑Borkowskiego, również zakupione dzięki ministerialnemu grantowi). Dzieła te stanowią doskonałe uzupełnienie dotychczasowej  kolekcji, pełniej ilustrują określony nurt, kierunek w sztuce bądź bezpośrednio danego twórcę.

Stanisław Wyspiański, Rapsod. Portret sceniczny Andrzeja Mielewskiego, 1904,
Muzeum Śląskie w Katowicach

Otwarcie nowej siedziby Muzeum Śląskiego

Obecnie całą kolekcję polskiego malarstwa dawnego w Muzeum Śląskim tworzy ponad 260 obiektów. Uważa się ją za jedną z bardziej reprezentatywnych galerii malarstwa polskiego XIX i XX stulecia w skali ogólnokrajowej. Obejmuje ona wszystkie znaczące kierunki w sztuce polskiej lat 1800–1945: dziewiętnastowieczne malarstwo portretowe oraz pejzażowe, malarstwo romantyczne i realistyczne, nurt akademicki, malarstwo historyczne i symboliczne, a także secesyjne obrazy z okresu Młodej Polski, dzieła polskich impresjonistów, wreszcie sztukę okresu międzywojennego.

Kurator wystawy: Katarzyna Jarmuł-Niemczyk

Józef Chełmoński, Trójka, 1880, Muzeum Śląskie w Katowicach

Dodam jeszcze, że każdy obraz opatrzony jest notą popularyzatorską.

informacja prasowa