"Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w Polsce w XVI i XVII wieku" - olśniewająca wystawa na Zamku Królewskim w Warszawie

Pierwsza w historii polskiego muzealnictwa przekrojowa wystawa poświęcona klejnotom w Polsce w XVI i XVII w.  Poprzedzona kilkuletnimi intensywnymi poszukiwaniami i niełatwymi badaniami zasobów muzeów, skarbców i świątyń w Polsce oraz na Litwie, skonfrontowanymi z aktualną wiedzą o nowożytnym jubilerstwie europejskim. 

Wśród precjozów, które można będzie zobaczyć w stolicy, znajdują się m.in. sukienki diamentowa (po raz pierwszy opuści mury Jasnej Góry) i rubinowa cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

Sukienka diamentowa obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej,
Zbiory Sztuki Wotywnej Jasnej Góry, fot. Andrzej Ring, Lech Sandzewicz

Wśród blisko 500. zabytków wypożyczonych od ponad 80 właścicieli znajdą się takie, które bezwzględnie możemy określić jako polskie, dokumentujące kunszt jubilerów z terenów całej Rzeczypospolitej. To one pozwalają na uznanie z dużym prawdopodobieństwem za wyroby miejscowe nadspodziewanie dużej grupy niesygnowanych klejnotów, jednolitych pod względem stylistycznym i technologicznym. Szczęśliwie przetrwały one historyczne zawieruchy, w tym wojny, zabory i wielokrotne grabieże.

Fragment monstracji ex voto obrony Jasnej Góry, Wacław Grotko, Warszawa 1672,
Zbiory Sztuki Sztuki Wotywnej Jasnej Góry, fot. Andrzej Ring, Lech Sandzewicz

Operują rozwiązaniami modnymi wśród europejskich elit, przy pewnych zarysowujących się odrębnościach w typach klejnotów, kolorystyce emalii czy rodzaju kameryzacji. Skonfrontowane ze sobą na wystawie, przypomną o wielkich aspiracjach, także artystycznych, naszych utytułowanych przodków. Niejednokrotnie ich ujawnienie było naukową sensacją, jak choćby w przypadku skarbu ukrytego pod posadzką bydgoskiej katedry tuż przed potopem szwedzkim, a odkrytego w styczniu ubiegłego roku.

Kokarda, Polska, poł XVII, Zbiory Sztuki Wotywnej Jasnej Góry, fot. Andrzej Ring, Lech Sandzewicz

Towarzyszący wystawie obszerny katalog zilustruje walory tych kosztowności, a także wyjaśni zawiłości ich często skomplikowanej i wyrafinowanej formy. Obok najważniejszych znanych nauce – choć na ogół nie pokazywanych publicznie – dzieł o pewnym datowaniu i pochodzeniu, jubilerskich fundacji dworu królewskiego Jagiellonów i Wazów, będzie można podziwiać także kosztowności, które jeszcze niedawno wisiały w kościołach, dyskretnie zdobiąc słynące łaskami obrazy. Kilka wybitnych kreacji wiąże się z peryferiami dawnej Rzeczypospolitej. Z Wilna sprowadzono cały zespół kosztowności, w tym fundacje rodu Tyszkiewiczów. Z paryskiego Luwru, prywatnej kolekcji w Londynie, a także muzeów we Florencji, Bernie, Monachium, Uppsali i Nowym Jorku pochodzą klejnoty fundowane przez polskich monarchów, przede wszystkim Bonę Sforzę i Zygmunta Augusta. Szczególnie ciekawy dokument − barwny rysunek królewskiej korony – wypożyczymy ze zbiorów berlińskich. Nawet dzieła już pokazywane, jak choćby klejnoty i portrety dostojników, pozyskane z Zamku Królewskiego na Wawelu czy Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie – zajaśnieją w nowym, nierzadko zaskakującym świetle. Stanie się tak dzięki konfrontacji z ich równie kosztownymi „bliźniakami”, odkrytymi jako dekoracja naczyń liturgicznych – szczerozłotych kielichów czy monstrancji i relikwiarzy.

Tzw. wieniec Bony, fragm. monstrancji z Podkamienia, Lwów, przed1668, Kraków,
Klasztor OO. Dominikanów, fot. Jakub Śliwa

Prawdziwym świętem dla amatorów historii i koneserów pięknych przedmiotów stanie się prezentacja najcenniejszych precjozów, o które od kilku lat zabiegaliśmy u ojców paulinów na Jasnej Górze. Po raz pierwszy warszawska publiczność zobaczy z bliska obie najstarsze sukienki cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej – rubinową i diamentową. Na każdej z nich znajduje się po kilkaset klejnotów, stanowiących wymowne świadectwo pobożnej hojności naszych przodków. Podziwiać można będzie również ponad metrowej wysokości złotą monstrancję z 1672 r., wykonaną z użyciem kilku tysięcy diamentów przez warszawskiego jubilera jako upamiętnienie ocalenia Jasnej Góry przed Szwedami podczas potopu.

Pierścionek, Polska, ok. połowy XVII w. Muzeum Narodowe w Krakowie

Na ekspozycji pojawią się też bardzo nietypowe kosztowności – zdobione kamieniami jubilerskimi i emalią złote amulety, miniaturowe trumienki, uchwyt do bukiecika kwiatów, urządzenie do higieny uszu i zębów czy przyrząd do mierzenia diamentów.

Oprac. Danuta Szewczyk-Prokurat (kurator wystawy, Ośrodek Sztuki Zamku Królewskiego)

"Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w Polsce w XVI i XVII wieku"

30 maja – 4 sierpnia 2019 r.

W każdą sobotę i niedzielę o godz. 11.15 oraz 14.00 edukatorzy z Działu Oświatowego będą oprowadzać zwiedzających po wystawie „Rządzić i olśniewać…”.
Zapisy nie są wymagane – wstęp na podstawie biletów na wystawę.
Edukatorzy będą czekać na zwiedzających w pierwszej sali ekspozycji o wyznaczonej godzinie.

Wystawa czynna w godzinach otwarcia Zamku

Nieczynna: 20 czerwca (Boże Ciało)

Bilety w cenie:

20 zł (normalny), 12 zł (ulgowy), 1 zł (dzieci i młodzież do 16 roku życia) dostępne w kasie Zamku oraz online.

Promocyjne ceny biletów przy łączonym zakupie biletu na wystawę oraz Trasę Zamkową:

10 zł (normalny), 6 zł (ulgowy)

W środy obowiązuje wstęp płatny.

informacja i materiały prasowe - Zamek Królewski w Warszawie