Chełmowskiego wszechświat wyobrażony - nowa wystawa w Muzeum Narodowym w Gdańsku

Od 13. grudnia 2024 do 30 września 2025 Muzeum Narodowe w Gdańsku zaprasza na wystawę w Oddziale Etnograficznym: "Chełmowskiego wszechświat wyobrażony". Józef Chełmowski to artysta - rzeźbiarz, malarz, komentator wydarzeń społecznych i politycznych, autor kilkunastu osobliwych, filozoficznych ksiąg, w których zgłębiał tajemnice świata i człowieka, przyrody i Boga. Wystawę otwiera artystyczna wizja kosmosu, którą przenikają wyobrażenia sakralne o Bogu oraz postaciach świętych. Prowadzą nas tematy związane z kondycją człowieka: jego zakorzenienia, uwikłania w historię i przeżywanych dramatów. Wernisaż wystawy: 13. grudnia 2024 o godz. 18:00. Podczas wernisażu odbędzie się koncert Mateusza Rychłego i Macieja Rychłego.

„Staram się co dzień myśleć o czymś innym nowym, aby się nie stać nudnym dla siebie i innych” – deklaracja Józefa Chełmowskiego poświadczona liczną i różnorodną spuścizną stwarza szeroką możliwość prezentacji i interpretacji jego twórczości.

Józef Chełmowski (1934–2013) – rzeźbiarz, malarz, komentator wydarzeń społecznych i politycznych, autor kilkunastu osobliwych, filozoficznych ksiąg, w których zgłębiał tajemnice świata i człowieka, przyrody i Boga. Poprzez prace plastyczne, częstokroć opatrzone sentencjami i komentarzami, interpretował zdarzenia i kreował własny obraz świata. Był kolekcjonerem, eksperymentatorem i wynalazcą, twórcą oryginalnych konstrukcji technicznych i instrumentów muzycznych.

Pochodził z Brus na Kaszubach. Rodzima tradycja silnie wpływała na jego twórczość, inspirowała go, stanowiła punkt odniesień dla refleksji i artystycznych przedstawień. W rodzinnej zagrodzie założył swoiste muzeum – skansen, w którym wykreował niezwykły świat wypełniony własną sztuką oraz zbiorem kolekcjonowanych przedmiotów.

Tworzył przez ponad 40 lat, miał wiele indywidualnych i zbiorowych wystaw w Polsce i za granicą. Na temat jego twórczości powstały liczne filmy dokumentalne, artykuły prasowe i wydawnictwa.

Prezentowana w Oddziale Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku wystawa jest zaproszeniem do ponownego odkrywania wielowymiarowej twórczości Józefa Chełmowskiego. Spośród labiryntu podejmowanych tematów wyłaniają się wątki egzystencjalne, które scala religijna wizja świata. W niej naczelne miejsce zajmuje Istota Najwyższa pozostająca w relacji z człowiekiem.

Wystawę otwiera artystyczna wizja kosmosu, którą przenikają wyobrażenia sakralne o Bogu oraz postaciach świętych. Prowadzą nas tematy związane z kondycją człowieka: jego zakorzenienia, uwikłania w historię i przeżywanych dramatów. Napotykamy obrazy ukazujące tragiczne zdarzenia i moralne dylematy. Prezentowana twórczość wyraża również fascynacje artysty nie-zwykłymi ludźmi i drzemiącej w nich sprawczej sile.

Tę artystyczną wizję świata Józefa Chełmowskiego wzbogaca komentarz odbiorców jego sztuki – mieszkańców Brus, którzy nie tylko podzielili się opowieścią o szczególnych okolicznościach otrzymania rzeźb i obrazów artysty, ale także zgodzili się je pokazać na wystawie.

Wystawa ze zbiorów: Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie, Muzeum Historyczno-Etnograficznego im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach, Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Fundacji im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich w Brusach, Centrum Kultury i Biblioteki w Brusach im. Jana Karnowskiego – Chata Kaszubska im. Józefa Chełmowskiego w Brusach-Jagliach, Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Brusach, Teatru Obrzędu Ludowego „Zaboracy” oraz zbiorów prywatnych/współpraca: Beaty Abraham, Urszuli i Jerzego Borzyszkowskich, Krzysztofa Gradowskiego, Julity Królikowskiej, Anety Matyszewskiej, Zbigniewa Miklera, Danuty Miszczyk, Krzysztofa Niedałtowskiego, Danieli Pałubickiej, Michała Pałubickiego, Adama Rudnika, Ewy i Tadeusza Rudników, Weroniki Rudnik-Ornowskiej, Magdaleny Wirkus, Mariana Wróblewskiego, Zdzisława Wirwickiego, Jolanty Zangany

Kuratorki: dr Małgorzata Dubasiewicz, Ewa Gilewska

Projekt aranżacji: Biuro Kreacja Dorota Terlecka, Anna Sabała-Bykowska

Opracowanie graficzne: Anna Gawron studio/pracownia

Wykonanie aranżacji: MADOX ­– Tomasz Wiśniewski

Redakcja i korekta: Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz

Tłumaczenie: Marcin Turski

Konserwacja i koordynacja prac konserwatorskich: Kamila Ślefarska

Wypożyczenia: Kalina Krasowska

Koordynatorka transportów muzealnych: Anna Wojdat-Zielińska

Promocja i komunikacja: Paulina Szwaj

Współpraca: Arkadiusz Bach, Waldemar Elwart, Joanna Librowska, Mariusz Grym, Jan Klosskowski, Marzena Kłossowska, Urszula Kokoszka, Małgorzata Maciakowska, Małgorzata Pajkert, Paweł Powirski, Anna Ratajczak-Krajka, Daniel Starzyński, Mirosław Szwabowicz, Natalia Ślizewska, Cátia Viegas-Wesołowska, Krystyna Weiher-Sitkiewicz, Marta Wołyńska, Małgorzata Wojewódzka.

Wystawie towarzyszy zbiórka funduszy na rzecz Fundacji im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich.

Organizator Muzeum: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego 

informacja prasowa